Ağız ve Diş Hastalıkları Beslenme Tedavisi

Ağız ve diş hastalıkları gerek oluşumu gerekse tedavisinde beslenme ile yakında ilgilidir. Sindirim kanalının girişi ağızdır.  Besinler ağızda dişler ve tükürük salgısıyla mekanik olarak parçalanarak sindirime hazır hale gelir. Ağızda bulunan amilaz enzimi sayesinde karbonhidratların bir kısmı sindirime uğrar. Ayrıca ağızda bulunan lingual lipaz yardımıyla yağların çok az bir kısmı sindirime uğrar. Ağızda oluşacak herhangi bir sorun besin alımını ve sindirim sistemini etkiler. Ağız hastalıklarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

Diş çürüğü

Diş çürüğü, besinlerle alınan karbonhidratların bakteriler tarafından fermente edilmesi sonucu çıkan asitlerin dişin sert dokularında oluşturdukları hasardır. Yemek yerken ağrı, diş kaybına bağlı olarak çiğneme güçlüğü gibi sorunlara neden olur. Tedavi olarak diş tedavisi, floroid, ağız temizliği uygulanır. Ağız ve diş hastalıkları içinde oluşumunda beslenme ile en çok ilişki bulunan hastalıktır.

Beslenme tedavisi;

Basit karbonhidratlar(şeker, bal vs.)  bakterilerin faaliyetlerini arttıracağından basit karbonhidratlar yerine kompleks karbonhidratlar tüketilmelidir. Şeker ve şekerli besinler azaltılmalı. Ara öğünlerde karbonhidratlar azaltılmalıdır.

Diş eti sorunları

Diş eti sorunları ‘’periodontal hastalık’’ olarak da bilir. Şiddetli olması durumunda diş kaybına neden olabilir. Ağrı, diş kaybı, kanama gibi belirtiler verir. Ağız temizliği önerilir ve antibiyotik ile tedavi edilir Şeker ve şekerli besinler azaltılır. Sulu ve yumuşak besinler alınır.

Tükürük bezinde iltihap

 Tükürük bezlerinin viral veya bakteriyal enfeksiyonlarıdır. Ağrı, anormal tat alamama, ağız kuruluğu, ateş, şişlik gibi belirtiler verir. Antibiyotik ile tedavi edilir.Sulu, az posalı posalı besinlerle beslenilmeli, yeterince su içilmelidir.

Tükürük bezi taşları

Tükürük bezi içerisinde veya salgı kanalında oluşan kalsiyum birikintilerine denir. Tükürük bezi taşı oluşumuna sialolitiazis denir. Tükürük salgısının azalmasına neden olan yetersiz sıvı alımı, beslenme bozuklukları, ve kullanılan bazı ilaçlar tükürük bezi taşı oluştma riskini arttırmaktadır. Ağrıya neden olur. Cerrahi olarak tedavi edilmelidir.Sulu az posalı besinler tüketilmelidir. Yeterli ve dengeli beslenilmelidir. Yeterince sıvı tüketilmelidir.

Ağızda yara ve ameliyat

Stres ağız yaralarını oluşumunda ilk sırada yer alır. Bunu yanında yanlış beslenme, baharat ve cipsler, kuruyemişler, asitli içecekler, aşırı sıcak yeme gibi tahriş edici unsurlar da ağız yaralarına neden olabilmektedir. Yemek yiyememe, çiğneme ve yutma problemlerine neden olabilir. İlaçla tedavi edilir.Ağız yaralarında beslenme programında sulu ve az posalı besinler tercih edilmelidir.

Ağız, farinks ve larinks kanseri

Ağzın içinde, dudakları üzerinde, bademcikler veya tükrük bezlerinin arkasında meydana gelen kanserdir. Erkeklerde daha sık görülmektedir. Sigara ve alkol kullanımı en önemli risk faktörleridir. Ağzın içerisinde kanayan ve iyileşmeyen yaralar, yanakta şişkinlik, ağız içerisinde beyaz ya da kırmızı benekler, çiğneme ve yutma güçlüğü,  ağzın herhangi bir yerinde his kaybı ve uyuşukluk, ağrı, ses değişikliği gibi belirtiler verir.  Tedavi olarak radyoterapi ve kemoterapi uygulanır. Cerrahi olarak tedavi edilir.

Nasıl Beslenilmelidir

 Pre-post operasyon döneminde enteral beslenme uygulanır. Daha sonra sulu, yumuşak, az posalı besinlere geçilir. Enerji ve protein bakımından yüksek posasız diyet önerilir.

Demir ve B₁₂ vitamini yetersizliği sonucunda anemi görülür. Anemi sonucunda kırmızı enfekte dil ve enfekte boğaz görülebilir. Bu durum ağrıya sebep olur. Bundan dolayı ağrı yapabilecek sert besinlerden kaçınılmalıdır. Tedavi olarak demir ve B₁₂ desteği verilir.

 Az posalı ve sulu besinler tercih edilmeli. Demir ve B₁₂ yönünden zengin besinler tüketilmelidir.

Ağızda chron’s hastalığı

 Chron hastalığı sindirim kanalının iltihaplanması ile karakterize kronik bir hastalıktır. Hastalık yüksek sosyoekonomik gruplarda ve kentte yaşayanlarda daha sık görülmektedir. İştahsızlık, halsizlik, yorgunluk, ateş, üşüme, titreme gibi belirtileri vardır. Tedavi olarak steroid verilir. Diğer Ağız ve diş hastalıklarında beslenme tedavisi kurallarına uyulmalıdır. Sulu yumuşak besinlerle beslenmekte yarar vardır. Enerji ve proteinden yüksek beslenilmelidir. Posasız besinler tercih edilmelidir.

Ağız ve diş hatalıklarında beslenme önerileri

• Günlük diş temizliği ve bakımına özen gösterilmeli.
• Yeterli miktarda kalsiyum ve potasyum alınmalıdır.( Süt ve süt ürünler, yeşil yapraklı sebzeler)
• Yemekler azar azar yiyilmeli, öğün sayısı attırılmalıdır.
• Yumuşak, sulu veya tam sıvı diyet önerilir.
• Özellikle öğün aralarında basit karbonhidratlardan kaçınılmalı.(Şekerlemeler, kola, gazoz, tatlı gibi)
• Çok sıcak veya çok soğuk besinler tüketilmemeli.
• Tuzlu, baharatlı, soslu besinler, hardal, ketçap kullanılmamalı.
• Asitli içecekler ve meyve suları(limon, portakal, greyfurt, domates) tüketilmemeli.
• Kuru besinler tüketilmemeli.
• Alkollü içeceklerden uzak durulmalı.
• Yemekten sonra ağız bakımı yapılmalı. (diş fırçalama, ağız çalkalama)
• Sigara içilmemelidir.
• Yeterli ve dengeli beslenilmelidir. Gerektiğinde enteral beslenmeye geçilir.
• Ağız ve Diş Hastalıkları ve beslenme konusunda bilgi sahibi olunmalıdır.