Epilepsi Nedir, Belirtileri, Beslenme Tedavisi

Epilepsi Hastalığı diğer adıyla sara hastalığı nörolojik bir hastalık olup yaşam boyu sürekli kontrol altında tutulması gereken önemli bir hastalıktır. Hastalığın görülme sıkılığı binde 5 ile 10 arası değişmektedir.

Epilepsi nedir? (Epilepsi hastalığı nedir)

Epilepsi beyin sinirlerinin ani, aşırı ve düzensiz elektrik şarjlarıyla sinir sisteminin normal düzenin bozulması sonucu oluşan klinik bir durumdur. Halk arasında ‘sara’ hastalığı olarak bilinir. Epilepsi, kendini epileptik nöbetler ile gösterir. Beyin hücreleri arasında birinde ya da birkaçında meydana gelen geçici veya istemsiz düzensizliklere ‘nöbet’ denir. Her nöbet geçiren kişi epilepsi hastası değildir. Nöbetler zaman içinde tekrarlarsa epilepsi tanısı konur.

Tanı yöntemler

Hastalığının tanısı klinik olarak konulur. Geçirilmiş atağın epilepsi olup olmadığını anlamak, epilepsi ise ne tür olduğunu anlamak için hastanın veya yakının gözlemini doktora doğru bir şekilde anlatması çok önemlidir.

Tanı için yapılan tetkitler;

Elektroensefalogrofi (EEG)

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

Bilgisayarlı Beyin Tomogrofisi (BBT)

Kan Tetkitleri

Epilepsi belirtileri

Beyinde uyarılan bölgenin yerine bağlı olarak belirtiler farklılık gösterir.

• Ani refleks hareketleri
• Ağır çekimde duyma ve görme
• Hafıza bulanıklığı
• Bayılma
• Titreme ve kasılma
• Otururken uzaklara dalma
• Nöbet sırasında garip sesler çıkarma
• Nöbet sırasında ağızdan tükürük salgılama
• Nöbet sırasında idrar kaçırma
• Nöbet sırasında kusma
• Kontrolsüz hareket
• Çift görme
• Halüsinasyon
• Vücudun çeşitli yerlerinde morarma
• Nefes darlığı
• Nöbet sonrası korku, şaşkınlık, sinirlilik
• Nöbet sonrası uyku hali
• Nöbet sonrası ağlama
• Duygusal değişimler
• Aşırı tükürük salgılanması

Nedenleri ve risk Grupları

• Doğum sırasında beynin O2’siz kalması veya zedelenmesi
• Doğum sırasında oluşabilecek beyin kanaması
• Genetik faktörler
• Enzim eksikliği
• Beyin zarlarında iltihap oluşması
• Beyin tümörleri
• Gebelikte annenin sigara veya alkol kullanımı
• Kaza sonucu beyin zedelenmesi
• Travma geçirme
• Enfeksiyonlar
• Ateşli havale geçirme

Sara hastalığı her yaşta görülebilir. Cinsiyetler arasında görülme sıklığı açısından fark yoktur. 10-30 yaş arasında yoğun olarak görülür.

Dünyada yaklaşık 40 milyon, ülkemizde 700 bin civarı sara hastası vardır.

Epilepsi tedavisi

Epilepsi hastalığı tedavi edilebilir bir hastalıktır. Kullanılan tedavi şekli ilaç tedavisidir. 5 hastadan dördünde uygun ilaç kullanımı epilepsi nöbetini kontrol altına alınabilir, 1 hastada epilepsi nöbeti devam eder. Bu hasta için ilaç değiştirilebilir veya ikinci bir ilaca başlanabilir. Bazı epilepsi hastalarında epilepsi cerrahisi uygulanabilir.

Epilepsi (Sara ) Nöbeti sırasında ne yapmalı?

• Panik yapılmamalı ve hasta telaşlandırılmamalıdır.
• Hastanın etrafında hastaya zarar verecek şeyleri kaldırılmalıdır.
• Kıyafetleri ve yakası gevşetilmelidir.
• Nöbet geçiren bir hastanın kol ve bacakları tutulmamalıdır.
• Hasta kasılırken ağzını açmaya çalışılmamalıdır.
• Hastaya bir şeyler koklatılmamalıdır.
• Hastayı kendine getirmek için su dökülmemelidir, tokat atılmamalıdır.
• Hastaya herhangi bir ilaç verilmemelidir.
• Nöbet sırasında hasta da kusma gözüküyorsa hastanın başını ve vücudunu yana çevirmeli, başının altına yumuşak bir yastık koyulmalıdır.
• Hasta kendine geldikten sonra yorgunluk hissedebilir, bilinç bulanıklığı ve sersemlik söz konusu olabileceğinden hasta bir süre dinlendirilmelidir.
• Nöbet sırasında hastanın neler yaptığını gözlemlenmeli ve doktoruyla bunlar paylaşılmalıdır.

Beslenme ve Diyet Tedavisi

Hipokrat zamanından beri epilepsinin tedavisinde farklı çeşitte diyetler kullanılmıştır. Epileptik nöbetler üzerine en iyi etkiyi, ketosizle birlikte görülen açlığın yaptığı gözlenmiştir. İlaç tedavisinin yetersiz olduğu durumda doktor ve diyetisyen kontrolünde ketojenik diyet uygulanır. Bu diyet yönteminin uzmanlara danışılmadan tek başına uygulanması hastalığın seyrini olumsuz etkileyebilir.

Ketojenik Diyet

Ketojenik diyet karbonhidrattan kısıtlı yağdan zengin bir beslenme şeklidir. Bunun beynin tümörünü durdurucu ve geriletici etkisi vardır. Hücreler enerji kaynağı olarak öncelikle glikozu kullanırlar. Diyette karbonhidrat oranı düştüğü zaman hücreler yeterince glikoz bulamayacak ve enerjiyi yağlardan karşılayacak. Enerjinin yağlardan alınması ile de nöbetlerin azalmasına yardımcı keton normalden fazla oluşur.

Ketojenik diyet, genellikle okul öncesi ve ilkokul dönemindeki çocuklarda nöbetleri iki veya daha fazla antiepileptik ilaçlar ile kontrol edilemeyenler başka çare kullanılmazsa uygulanılıyor.

Diyette kullanılacak besinlerin dikkatli tartılması, menü planlanması ve sürekli kontrolü çok önemlidir.

Ketosiz oluşması için protein ve karbonhidratların yağa oranı günlük beslenmedeki normal değerlerden belirgin bir şekilde düşürülür. Günlük enerjinin %80-90’ı yağdan karşılanır. Orta zincirli yağ (MCT) kullanıldığında bu oran biraz daha düşebilir.

Son yıllarda orta zincirli yağlar kullanılarak ketojenik diyetler geliştirilmiştir. Orta zincirli yağ asitleri(MCT), uzun zincirli yağ asitlerine (LCT) göre daha kolay emilir.

Ketosizi oluşturabilme ve ebeveynleri bilgilendirmek için çocuğun hastaneye yatması gerekmektedir. Hastaya üçüncü güne kadar ağızda su dışında hiçbir şey verilmez. Açlık, ketosizin oluşmasını sağlar. Ketosiz derecesi yükseldiği zaman diyete ketojenik/antiketojenik oranı 3/1 ile başlanır daha sonra 4/1’e değiştirilir. Diyetten sonuç alındıkça yavaş yağ oranı azaltılıp, protein ve karbonhidrat oranı arttırılarak normal diyete geçilir.

Diyette proteinli besinler sınırlanır.

Meyve ve sebze dışındaki tüm karbonhidratlı besinler kullanılmaz.

Tereyağ, mayonez ve sıvı yağ diyetin önemli bir bölümünü oluşturur.

Günlük 2-3 lt su tüketilmelidir.

Sonuç

Epilepsi hastalığı yaşam boyu  kontol altanda tutulması gereken önemli bir hastalıktır. Her ne kadar ülkemizde çok fazşa önemsenmese de bu hastalıkta beslenme ve diyet, tedavinin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyen ketojenik diyet tedavisinini asla kendi başınıza uygulamaya çalışmamalı, konu ile ilgili mutlaka bir uzman doktora ve diyetisyene danışmalısınız.