Folik Asit diğer adıyla B9 vitamini sadece gebelik sırasında önem kazanan bir vitamin olarak bilinse de, sadece gebelikte değil, kadınlar ve erkekler için yaşamın her döneminde önem arz eden bir vitamindir. Vücutta kalp sağlığını korumaktan, kanser riskini azaltmaya kadar birçok olumlu etkiye sahip olan folik asit, eksikliğinde ise birçok hastalığa neden olabiliyor.
Konu İçeriği
Folik asit nedir
Folik asit diğer bir ismi ile B9 vitamini adını, latince yaprak anlamına gelen “folium” sözcüğünden almıştır. Folik asit molekülü birkaç parçadan oluştuğu için ısının etkisi ile kolayca bozulur. Suda çözünebilen bir vitamin olan folik asit sebzelerin, etlerin pişirme suyuna geçer. Ayrıca ışık ve oksidasyona da duyarlıdır.
Ne işe yarar – Faydaları
B9 vitamini son zamanlar sıkça gebe kadınlar arasında kullanımı ile gündeme geliyor. Etkinliği sadece gebe kadınlar ile sınırlı olmayan folik asit, her insan için önemi tartışılmaz elzem bir vitamindir. Folik asit kadınlarda rahim ağzı kanserinden korunmada etkindir. Ayrıca böbrek hastalıkları, kalp-damar hastalıkları ve diyabetten korunmada da önem taşır. Alkol kullananlarda alkolün olumsuz etkilerinin azaltılmasına yardımcı olur.
Homosistein olarak adlandırılan bir amino asidin vücutta birikmesi sonucunda kalp krizi, felç, dolaşım bozukluğu ve kanser riski artar. Bu aminoasidin birikme nedeni ise en başta B9 vitamini olmak üzere bazı B grubu vitaminlerinin vücutta yetersizliğidir.
Folik asit eksikliği – Düşüklüğü
İnsanlarda folik asit eksikliğinin çeşitli nedenleri vardır. Günlük diyetin folik asit ve C vitamininden yetersiz oluşu veya besinlerin pişirilmesi sırasında ortaya çıkan folik asit kaybı yetersizlik görülmesine neden olabilir. B9 vitamini ısıya dayanıksız bir vitamin olduğu için besinlere uygulanan ısıl işlemlerle bir kısmı kaybolur. Örneğin kaynatılmış sütte folik asit kaybı %30’dur. Kaynama süresi uzadıkça kayıp oranı da artar.
Bu vitamin ince bağırsaklarda emilebilmektedir. İnce bağırsaklarda gerçekleşen bir bozukluk alınan vitaminin emilimini de bozabilir. Sprue ve çölyak gibi hastalıklarda folik asit yetersizliği görülmesi olağandır. Bağırsaklarda işlev bozukluğuna yol açan ishal durumunda da B9 vücuda alınamaz.
Folik asidin işlevini engelleyen bazı etmenler de yetersizliğe yol açabilmektedir. Antifolik etkinliği gösteren moleküller. İdrar söktürücüler ve diğer bazı ilaçlar folik asit metabolizmasının bozulmasına neden olabilir.
Folik asidin vücuda alınıp kullanılmasında B12 ve C vitaminlerinin etkin bir rolü vardır. Bu neden C vitamini yetersizliği de folik asit eksikliği görülmesine yol açabilen bir durumdur. B12 yetersizliğinde ise B9 vitamini hücrelere giremez, idrar ve safra yolu ile atımı artar. Böylece b9 vitaminin vücutta kullanım oranı düşer.
b9 eksikliğinde günlük kayıp yaklaşık 60mcg civarındadır. Eksiklik oluşmaya başladığından üç hafta sonra kanda ve karaciğerde b9 vitamini düzeyi normalin altına düşer. Bunun sonucunda kemik iliğinin çalışması bozulmaya başlar. Eksiklik tedavi edilmezse lenfosit işlevleri bozularak dolaşımda megaloblastlar görülmeye başlanır. Sonuç olarak makrostik anemi ortaya çıkar ve ince bağırsakların yapısı bozulur.
Kimlerde görülür
Folik asit yetersizliği dengesiz ve tek tip beslenen insanlarda, gereksiniminin arttığı gebelik, emziklilik ve büyüme çağı ve kan kaybı gibi durumlarda sık olarak görülür. Ayrıca metabolizma hızının arttığı hipertirodizm hastalığında da folik asit yetersizliği oluşabilir. Sık sık alkol tüketen insanlarda da folikasit ihtiyacı artar. Yapılan çalışmalarda sürekli alkol kullananların %61’inde b9 vitamini eksikliği tespit edilmiştir. Bu gibi durumlarda normal beslenme gereksinimini karşılamaya yetmeyebilir, takviye olarak kullanımı gerekebilir. B9 yetersizliğinde ilk olarak yetersizlik nedeni bulunmalı ve buna uygun tedavi ve önlemler alınmalıdır.
– folik asit nelerde var
İçeriğinde folik asit bulunduran besinler düzenli ve dengeli bir biçimde tüketildiğinde, gebelik- emziklilik gibi özel bir durum bulunmuyorsa, takviye olarak alınması gerekmez. Yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, diğer organ etleri ve kuru baklagiller folik asitten zengin besinlerdir. Süt, ve yumurta düşük miktarda B9 içerirken yoğurt mayalanmadan kaynaklı olarak daha fazla içermektedir.
Bazı besinlerin 100 gramında bulunan ortalama folik asit değerleri
Karaciğer 276mcg
Mercimek 107mcg
Kuru fasulye 125mcg
Ceviz 77mcg
Ispanak 75mcg
Badem 45mcg
Buğday tanesi 49mcg
Lahana 32mcg
Karnabahar 22mcg
Peynir 13mcg
Yumurta 5mcg
Süt 1mcg
Marul 21mcg
Kuru soğan 10mcg
Besinlerdeki folik asit miktarı pişirme ile düşmektedir. Pişirme yöntemine göre kayıp oranı değişir. Özellikle bol suda pişirilen sebzelerdeki B9 vitamini, pişirme suyunun atılması ile neredeyse %95 oranında düşüşe uğrar. Bu yöntem ile sebzelerdeki C vitamini de kaybolduğundan folik asidin kullanım oranı daha da düşmektedir. Kısa sürede, az suda ve suyunu atmadan uygulanacak bir pişirme ile sebzelerdeki miktarı korunur.
Fazla B9 vitamini alımının zararları
B9 vitamini gereksiz ve uygun olmayan dozlarda kullanıldığı taktirde birçok yan etkiye neden olur. Böbrek ve karaciğeri olumsuz ekiler. Folik asit takviyesine başlanmadan önce B12 vitaminin durumu da oldukça önem taşır. B12 vitamini düşük olan insanlarda folik asit takviyesi B12 vitamini düşüklüğünü maskeleyerek zamanında önlem alınmazsa bilişsel işlev yetersizliğine neden olabilir.
Folik asit için günlük tüketim standartları
0-6 ay 65mcg
7-12 ay 80mcg
1-12 yaş 150-300mcg
13 yaş ve üzeri 400 mcg
Gebelik için ek 200mcg
Emziklilik için ek 100mcg
Folik Asit ilaçları
Folik asit üzerine yapılan araştırmalar, yetişkin bireylerde ortaya çıkan megaloblastik aneminin günlük 50 mikrogram folikasit alımı ile iyileştiğini göstermektedir. Hipertroidizim, karaciğer hastalıkları, hemolitik anemi, emilim bozuklukları, gebelik ve emziklilik gibi durumlarda folik asit gereksinimi artarak günlük 400 mikrograma kadar çıkar. Bu miktarı karşılamak için tüketilen besinler yetersiz kaldığında takviye olarak alınmalıdır. Ayrıca bebeklerin kaynatılmış süt, keçi sütü veya süttozu ile beslendiği durumlarda ek olarak folik asit takviyesi verilmesi gerekir. Kalp hastalığı riski taşıyanlara da günde 400 mcg folikasit takviyesi önerilmektedir.
Yan etkileri
Yüksek dozda folik asit kullanmak yan etkilere neden olur. Yüksek miktarlarda alındığında böbreklerde bozukluklara ve tümör oluşumunda artışa neden olur. Ayrıca epilepsi hastalarının kullandığı phenytoin etken maddeli ilaçların etkinliği azaltır. Gebelerde yüksek dozda alımı ise çinko emilimini engelleyerek bebeğin gelişimini olumsuz etkiler. Bütün bu yan etkilerden korunmak için B9 takviyesi hekim gözetiminde ve uygun dozlarda alınmalıdır.
Folik asit kilo aldırırmı
Folik asitin kilo aldırdığı çoğu insan arasında kulaktan kulağa yayılmış, doğruluk payı taşımayan bir söylentidir. Hiçbir vitaminin tek başına kilo aldırıcı özelliği yoktur. Takviye alırken iştahınızın arttığını gözlemliyorsanız, düzenli beslenerek ve spor yaparak kilonuzu koruma altına alabilirsiniz. Eksik yaşadığınız halde, kilo alırım kaygısı ile B9 vitamini takviyesini kullanmamanız saç dökülmesi, cilt bozuklukları, unutkanlık, huzursuzluk ve daha ciddi birçok soruna yol açar. Dengeli ve düzenli beslenip, egzersiz yaptığınız sürece supplament kullanımı kilo almanıza neden olmayacaktır.
Fiyatı
FOLBIOL 5 mg 50 tablet 2016 yılı fiyatı 3.60TL
FOLIC PLUS 400 mcg 90 tablet 2016 yılı fiyatı 9.34TL
Sonuç
Birçok etkiye sahip olan folik asit vücudumuz için büyük önem taşıyor. Eksikliğinde ise hastalıklara ve başka yetersizliklere neden olabileceği için dengeli ve yeterli beslenerek folik asit eksikliğinin önüne geçebilirsiniz. Ayrıca düzenli hekim muayeneleri ile folik asit yetersizliği olup olmadığını öğrenerek gerekli önlem tedavileri uygulamanız sağlığınız açısından büyük önem taşımaktadır.
Vitamin B9 ve vitamin D aynı zamanda kullanırsam bi zararı olurmu?