Folik Asit (B9 Vitamini) Hakkında Herşey

Folik Asit diğer adıyla B9 vitamini sadece gebelik sırasında önem kazanan bir vitamin olarak bilinse de, sadece gebelikte değil, kadınlar ve erkekler için yaşamın her döneminde önem arz eden bir vitamindir. Vücutta kalp sağlığını korumaktan, kanser riskini azaltmaya kadar birçok olumlu etkiye sahip olan folik asit, eksikliğinde ise birçok hastalığa neden olabiliyor.

Folik asit nedir

Folik asit diğer bir ismi ile B9 vitamini adını, latince yaprak anlamına gelen “folium” sözcüğünden almıştır. Folik asit molekülü birkaç parçadan oluştuğu için ısının etkisi ile kolayca bozulur. Suda çözünebilen bir vitamin olan folik asit sebzelerin, etlerin pişirme suyuna geçer. Ayrıca ışık ve oksidasyona da duyarlıdır.

Ne işe yarar – Faydaları

B9 vitamini son zamanlar sıkça gebe kadınlar arasında kullanımı ile gündeme geliyor. Etkinliği sadece gebe kadınlar ile sınırlı olmayan folik asit, her insan için önemi tartışılmaz elzem bir vitamindir. Folik asit kadınlarda rahim ağzı kanserinden korunmada etkindir. Ayrıca böbrek hastalıkları, kalp-damar hastalıkları ve diyabetten korunmada da önem taşır. Alkol kullananlarda alkolün olumsuz etkilerinin azaltılmasına yardımcı olur.

Homosistein olarak adlandırılan bir amino asidin vücutta birikmesi sonucunda kalp krizi, felç, dolaşım bozukluğu ve kanser riski artar. Bu aminoasidin birikme nedeni ise en başta B9 vitamini olmak üzere bazı B grubu vitaminlerinin vücutta yetersizliğidir.

Folik asit eksikliği – Düşüklüğü

İnsanlarda folik asit eksikliğinin çeşitli nedenleri vardır. Günlük diyetin folik asit ve C vitamininden yetersiz oluşu veya besinlerin pişirilmesi sırasında ortaya çıkan folik asit kaybı yetersizlik görülmesine neden olabilir. B9 vitamini ısıya dayanıksız bir vitamin olduğu için besinlere uygulanan ısıl işlemlerle bir kısmı kaybolur. Örneğin kaynatılmış sütte folik asit kaybı %30’dur. Kaynama süresi uzadıkça kayıp oranı da artar.

Bu vitamin ince bağırsaklarda emilebilmektedir. İnce bağırsaklarda gerçekleşen bir bozukluk alınan vitaminin emilimini de bozabilir. Sprue ve çölyak gibi hastalıklarda folik asit yetersizliği görülmesi olağandır. Bağırsaklarda işlev bozukluğuna yol açan ishal durumunda da B9 vücuda alınamaz.

Folik asidin işlevini engelleyen bazı etmenler de yetersizliğe yol açabilmektedir. Antifolik etkinliği gösteren moleküller. İdrar söktürücüler ve diğer bazı ilaçlar folik asit metabolizmasının bozulmasına neden olabilir.

Folik asidin vücuda alınıp kullanılmasında B12 ve C vitaminlerinin etkin bir rolü vardır. Bu neden C vitamini yetersizliği de folik asit eksikliği görülmesine yol açabilen bir durumdur. B12 yetersizliğinde ise B9 vitamini hücrelere giremez, idrar ve safra yolu ile atımı artar. Böylece b9 vitaminin vücutta kullanım oranı düşer.

b9 eksikliğinde günlük kayıp yaklaşık 60mcg civarındadır. Eksiklik oluşmaya başladığından üç hafta sonra kanda ve karaciğerde b9 vitamini düzeyi normalin altına düşer. Bunun sonucunda kemik iliğinin çalışması bozulmaya başlar. Eksiklik tedavi edilmezse lenfosit işlevleri bozularak dolaşımda megaloblastlar görülmeye başlanır. Sonuç olarak makrostik anemi ortaya çıkar ve ince bağırsakların yapısı bozulur.

Kimlerde görülür

Folik asit yetersizliği dengesiz ve tek tip beslenen insanlarda, gereksiniminin arttığı gebelik, emziklilik ve büyüme çağı ve kan kaybı gibi durumlarda sık olarak görülür. Ayrıca metabolizma hızının arttığı hipertirodizm hastalığında da folik asit yetersizliği oluşabilir. Sık sık alkol tüketen insanlarda da folikasit ihtiyacı artar. Yapılan çalışmalarda sürekli alkol kullananların %61’inde b9 vitamini eksikliği tespit edilmiştir. Bu gibi durumlarda normal beslenme gereksinimini karşılamaya yetmeyebilir, takviye olarak kullanımı gerekebilir. B9  yetersizliğinde ilk olarak yetersizlik nedeni bulunmalı ve buna uygun tedavi ve önlemler alınmalıdır.

– folik asit nelerde var 

İçeriğinde folik asit bulunduran besinler düzenli ve dengeli bir biçimde tüketildiğinde, gebelik- emziklilik gibi özel bir durum bulunmuyorsa, takviye olarak  alınması gerekmez. Yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, diğer organ etleri ve kuru baklagiller folik asitten zengin besinlerdir.  Süt, ve yumurta düşük miktarda B9 içerirken yoğurt mayalanmadan kaynaklı olarak daha fazla içermektedir.

Bazı besinlerin 100 gramında bulunan ortalama folik asit değerleri

Karaciğer                276mcg

Mercimek               107mcg

Kuru fasulye           125mcg

Ceviz                       77mcg

Ispanak                    75mcg

Badem                     45mcg

Buğday tanesi          49mcg

Lahana                     32mcg

Karnabahar              22mcg

Peynir                      13mcg

Yumurta                   5mcg

Süt                            1mcg

Marul                        21mcg

Kuru soğan               10mcg

Besinlerdeki folik asit miktarı pişirme ile düşmektedir. Pişirme yöntemine göre kayıp oranı değişir. Özellikle bol suda pişirilen sebzelerdeki B9 vitamini, pişirme suyunun atılması ile neredeyse %95 oranında düşüşe uğrar. Bu yöntem ile sebzelerdeki C vitamini de kaybolduğundan folik asidin kullanım oranı daha da düşmektedir. Kısa sürede, az suda ve suyunu atmadan uygulanacak bir pişirme ile sebzelerdeki  miktarı korunur.

Fazla B9 vitamini alımının zararları

B9 vitamini gereksiz ve uygun olmayan dozlarda kullanıldığı taktirde birçok yan etkiye neden olur. Böbrek ve karaciğeri olumsuz ekiler. Folik asit takviyesine başlanmadan önce B12 vitaminin durumu da oldukça önem taşır. B12 vitamini düşük olan insanlarda folik asit takviyesi B12 vitamini düşüklüğünü maskeleyerek zamanında önlem alınmazsa bilişsel işlev yetersizliğine neden olabilir.

Folik asit için günlük tüketim standartları

0-6 ay                      65mcg

7-12 ay                    80mcg

1-12 yaş                  150-300mcg

13 yaş ve üzeri        400 mcg

Gebelik için ek        200mcg

Emziklilik için ek    100mcg

Folik Asit ilaçları

Folik asit üzerine yapılan araştırmalar, yetişkin bireylerde ortaya çıkan megaloblastik aneminin günlük 50 mikrogram folikasit alımı ile iyileştiğini göstermektedir. Hipertroidizim, karaciğer hastalıkları, hemolitik anemi, emilim bozuklukları, gebelik ve emziklilik gibi durumlarda folik asit gereksinimi artarak günlük 400 mikrograma kadar çıkar. Bu miktarı karşılamak için tüketilen besinler yetersiz kaldığında takviye olarak alınmalıdır. Ayrıca bebeklerin kaynatılmış süt, keçi sütü veya süttozu ile beslendiği durumlarda ek olarak folik asit takviyesi verilmesi gerekir. Kalp hastalığı riski taşıyanlara da günde 400 mcg folikasit takviyesi önerilmektedir.

Yan etkileri

Yüksek dozda folik asit kullanmak yan etkilere neden olur. Yüksek miktarlarda alındığında böbreklerde bozukluklara ve tümör oluşumunda artışa neden olur. Ayrıca epilepsi hastalarının kullandığı phenytoin etken maddeli ilaçların etkinliği azaltır. Gebelerde yüksek dozda alımı ise çinko emilimini engelleyerek bebeğin gelişimini olumsuz etkiler. Bütün bu yan etkilerden korunmak için B9 takviyesi hekim gözetiminde ve uygun dozlarda alınmalıdır.

Folik asit kilo aldırırmı

Folik asitin kilo aldırdığı çoğu insan arasında kulaktan kulağa yayılmış, doğruluk payı taşımayan bir söylentidir. Hiçbir vitaminin tek başına kilo aldırıcı özelliği yoktur. Takviye alırken iştahınızın arttığını gözlemliyorsanız, düzenli beslenerek ve spor yaparak kilonuzu koruma altına alabilirsiniz. Eksik yaşadığınız halde, kilo alırım kaygısı ile B9 vitamini takviyesini kullanmamanız saç dökülmesi, cilt bozuklukları, unutkanlık, huzursuzluk ve daha ciddi birçok soruna yol açar. Dengeli ve düzenli beslenip, egzersiz yaptığınız sürece supplament kullanımı kilo almanıza neden olmayacaktır.

Fiyatı

FOLBIOL 5 mg 50 tablet  2016 yılı fiyatı 3.60TL

FOLIC PLUS 400 mcg 90 tablet  2016 yılı fiyatı 9.34TL

Sonuç

Birçok etkiye sahip olan folik asit vücudumuz için büyük önem taşıyor. Eksikliğinde ise hastalıklara ve başka yetersizliklere neden olabileceği için dengeli ve yeterli beslenerek folik asit eksikliğinin önüne geçebilirsiniz. Ayrıca düzenli hekim muayeneleri ile folik asit yetersizliği olup olmadığını öğrenerek gerekli önlem tedavileri uygulamanız sağlığınız açısından büyük önem taşımaktadır.