Ghrelin Hormonu – Açlık Hormonuna Genel Bakış

Ghrelin hormonu diğer adıyla açlık hormonu, günümüzde obezitenin nedenlerinin anlaşılması ve tedavi alternatifleri üretilmesi amacıyla, araştırmacıların önemle üzerinde durduğu önemli bir konudur. Obezite önceden sadece basit bir kilo problemiyken şimdi korkutucu hastalıklar  arasına koyabiliyoruz bu hastalığı .  Şuan ülkemizde her 3 kişiden 1’inin obez, 3 kişiden 1’ inin fazla kilolu olduğu bir dönemdeyiz.  Durum böyle olunca bilim adamları ; obezite  nasıl çözülür, obeziteyi nasıl  tedavi edebiliriz  gibi sorulara cevap aramaktadır. İlk çözüm hiç şüphesiz doğru beslenme ve diyet tedavileridir fakat gün geçtikçe araştırmacılar obezitenin nedenlerinin ve yeni tedavi yöntemlerin üzerinde daha çok durmaktadır. Bu yazımızda obezite üzerinde önemli bir hormon olan ghrelin hormonundan bahsedeceğiz

Ghrelin hormonu nedir ?

1999 yılında japonyada bilim adamları tarafından keşfedilen  ghrelin hormonu; Büyüme , gelişme ve enerji dengesinde rol alan    iştah arttırıcı  hormondur.   Açlık hormonu  28 aminoasitli olup lipoprotein yapılı bir bileşiktir.  ‘’Ghrelin’’   salgılama-iştah arttırma  anlamına gelen bir  kelime kökeninden türemiştir.

Açlık hormonu ne işe yarar nerede üretilir ?

Ghrelin hormonu çoğunlukla midede üretilse de plasenta,  bağırsak, tükrük bezi, troid bezi,  böbrekler , kalp ve ince bağırsakta da üretilir.

Keşfedildiği ilk yıllarda büyüme hormonu olarak bilinse de sonradan iştah  ve enerji merabolizması üzerine etkisi olduğu anlaşılmıştır. Uzun süre yemek yemediğimiz vakit mideden salgılanan ghrelin hormonu kana karışarak beyini yemek yeme konusunda uyarmaktadır.  Bunu  şuna benzebiliriz; bebek açken nasıl ağlayıp annesini uyarıyorsa bu hormonda beyini vücut aç diye uyarmaktadır.  Hormonun seviyesi yemekten 1-1,5 saat sonra en alt seviyedeyken açlık durumunda en üst  seviyeye çıkmaktadır. Ayrıca  ghrelin hormonu insülini baskılayarak hiperglisemiye sebep olmaktadır. Bundan dolayı özellikle diyabet hastalarının ghrelin hormonunu  kontrol altına alması  gerekmektedir. Aynı zamanda uyku düzeni ve ghreln hormonu arasında bağlantı olduğu; uyku düzeni bozuk olan bireylerde ghrelin  hormonunun  fazla salgılandığı görülmüştür. Açlık hormonu olarak bilinen bu hormon tokluk hormonu olan leptin ile zıt şekilde çalışmaktadır.

Eksikliğinde ve fazlalığında ne olur ?

Eksikliği ve fazlalığı büyüme, gelişmede ve ağırlığı yönetiminde kusurlara yol açabilir.

Eksikliğinde ;

• Büyüme ve gelişmede anormallikler meydana gelebilir.
• Vücudun enerji metabolizmasında aksaklıklar gözlenebilir.
• Malnutrisyona sebep olabilir.(yetersiz beslenme)
• İnsülin direnci ve tip 2 diyabet hastalığına neden olabilir.

Fazlalığında ;

• Damarlarda genişlemeye neden olarak kan basıncını düşürebilir.
• Aşırı yeme isteği uyararak kişinin fazla kilolu olmasına ve fazla kalori almasına neden olabilir.
• Kemik gelişiminde olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Ghrelin hormonu-obezite ilişkisi;

Obez kişilerin zayıf kişilere göre daha az açlık hormonu salgıladığı  yapılan araştırmalarda ortaya çıkmıştır. Yalnız kilolu kişiler kilo vermeye başladığında kanlarında açlık hormonunun arttığı saptanmıştır. Yani hormon kısaca ; fazla kilolu  olanlara zaten senin kilon ve yağın fazla yemene gerek yok, zayıf kişilere  ise sen yemelisin demeye çalışıyor.

Sonuç

• Ghrelin hormonunun ,beslenme ,enerji metabolizması ve iştah üzerindeki etkilerinden dolayı  obeziteyle yakından ilişkili olduğu görülmüştür. Bu konuda yapılan araştırmalar günümüzde artarak devam etmektedir.
• Kandaki açlık hormonunun düzeyini kontrol etmek amacıyla geliştirilen tedavi yöntemleri henüz geçerlilik kazanmamıştır.
• Bu konu üzerinde yapılacak araştırmalar ile obezitenin nedeni ve tedavisi üzerinde büyük ilerleme kaydedilebilir, toplumdaki obezite prevelansı ciddi anlamada azaltılabilir.