Bir bireyin sağlıklı bir yaşam sürebilmesi her döneminde sağlıklı beslenmesi gerekmektedir.. Ancak bazı dönemler sağlıklı beslenmenin önemini daha da artmaktadır. Hamilelik dönemi buna örnek olan spesifik bir durumdur. Özellikle de gebeliğin çoğul olduğu durumlarda anne ve bebeklerinin sağlığı için annenin beslenmesine ciddi oranda itina göstermesi gerekir. Yazımızda çoğul gebeliklerin en sık görüleni ikiz gebeliklerden bahsettik. Bu yazımızda “ikiz gebelikte nasıl beslenilmelidir?” “İkiz gebelikte kaç kilo alınır?” gibi sorulara cevap arayacağız.
Konu İçeriği
İkiz gebelik Nedir? Nasıl Oluşur?
Anne rahminde iki bebeğin birden bulunması durumuna ikiz gebelik denir. Gebeliklerin %1 lik kısmını oluşturur. Gelişen teknoloji ve tüp bebek yöntemiyle çoğul gebeliklerin sayısı artmıştır.
İkiz gebeliklerin oluşum şekli döllenen yumurta sayısı ve dölleyen sperm sayısına göre değişir. Tek bir yumurta ve bir sperm söz konusuysa tek yumurta ikizi, çift yumurta ve çift sperm tarafından döllenme varsa çift yumurta ikizi oluşur.
Tek yumurta İkizleri
Bir yumurtanın bir sperm tarafından döllenmesinden sonra, döllenen yumurtanın preimplantasyon aşamasında (yerleşmesinden önce) iki farklı yapıya bölünmesi ve farklılaşması sonucunda oluşur. Kardeşler genetik ve fiziksel birbirinin olarak aynısıdır.
Çift Yumurta İkizleri
Üreme çağındaki bir kadın her ay 400 kadar oosit (yumurta) geliştirir ve bunlardan tek biri olgunlaşabilir. Ancak bazı durumlarda iki yumurta birden olgun hale gelebilir. Oluşan bu yumurtaların ikisinin de döllenip rahim içine yerleşmesine çift yumurta ikizi gebeliği denir. Kardeşler arasındaki benzerlik normal iki kardeş gibidir.
İkiz Gebeliklerde İdeal Ağırlık Kazanımı / Kilo Alımı
Gelelim “ikiz gebelikte kaç kilo alınmaldır?” sorusunun cevabına. Annenin ve bebeklerin gelişimini tam manasıyla sağlamak için kilo kazanımı önemlidir. Bu şekilde fetal gelişim tamamlanarak doğumdan sonra bebeklerin herhangi bir anomaliyle karşılaşması önlenir. Gebelikte ideal kilo kazanımı annenin boyu, yaşı, genetik özellikleri, hastalık-sağlık durumu, gebelik öncesi kilosu gibi bir dizi faktöre bağlıdır. Bu yüzden bir doktor ve diyetisyen gözetimi altında kilo alımı sağlanmalıdır. Ancak normal şartlarda gebel bir rakam söyleyecek olursak, ikiz gebelikler için hamilelik boyunca 15-22 kg alınması uygundur.
1.Trimesterde (1-2-3. Aylar) 1.5-2 kg
2.Trimesterde (4-5-6. Aylar) 8-10 kg
3.Trimesterde (7-8-9 Aylar) 10-12 kg
İkiz Gebeliklerde Zayıflama zararlı mıdır?
Hamilelik döneminde sıkı bir kalori kısıtlaması yapmak yanlış olur. Normal gebelerin 16.haftadan itibaren zayıflatılmaması gerektiğini hamilelikte kilo kazanımı yazımızda söylemiştik.(Gebelikte Kilo Kazanımı ve Sağlık)Aynı şekilde ikiz gebelerin de hamilelik öncesi kiloları çok fazla olsa bile zayıflatılması bebeklerin gelişimine zarar verir zira bebekler ihtiyaçlarını annenin aldığı besinlerden karşılar. BKI değeri 26 kg/m² nin altında olan gebelerin riski azdır. Ancak bu değerden fazlaysa daha öncesinden planlı gebelik yapılarak zayıflatılması gerekir. Çünkü çoğul gebelik sırasında zayıflamak daha çok risk taşıyacağı için gebe 10. haftadan sonra kilo kaybını bırakmalıdır.
Enerji ve Besin Ögesi Gereksinimi
İkiz gebelikte canlı sayısıyla doğru orantılı olarak üç kişilik beslenmek yanlış bir düşüncedir. Bu noktada önemli olan çeşitli, dengeli ve ihtiyaca uygun sağlıklı beslenmedir. Enerji ihtiyacı normale oranla artmış olan gebe, ek olarak 500-800 kalori fazla beslenmelidir. Bu değer kişiye göre ve hamileliğin haftasına göre değişebilmektedir. Örneğin hamileliğin ilk iki ayında fazla kaloriye ihtiyaç yoktur ve fazla kilo kazanılmamalıdır. Ya da obez bir birey kaloriyi fazla arttırmamalı bir uzman kontrolünde olmalıdır.
Genel olarak günlük minimum 2000 kalori alacak şekilde bir diyet planı yapmak uygundur. Tabi bunun nihai kararı diyetisyeniniz tarafından belirlenmelidir.
Yetersiz Enerji alımının zararları
İkiz gebelikte katı bir şekilde kalori kısıtlaması yapmak bebeklerinin sağlıklı gelişimine engel olur.
İkiz gebelikte yetersiz enerji alımı;
- Ölü doğumlar
- Konjenital hastalıklar
- bebeklerde zihinsel-bedensel geriliklere neden olabilir..
Bebekler ve anne ihtiyaçlarını tam olarak karşılayamayacağı gibi yeterli doğum ağırlığını kazanamayan bebekler doğar. İkiz bebekler tekile göre daha düşük doğum ağırlığına sahiptir. Ancak 2.5 kg’ın altı uygun değildir.
Yetersiz enerji, besin ögelerinin de karşılanamamasını beraberinde getirir.
Besin Ögeleri ve Bu Dönemdeki Önemi
İkiz gebelikte beslenmenin oldukça önemli olduğundan bahsetmiştik. Annenin kendisi için alacağı karbonhidrat, yağ, protein, vitamin, mineral ve iz elementler gibi besin ögelerini bebekleri için de ek olarak tüketmesi gerekir. Çünkü annenin bunlara olan gereksinimi de artmıştır. Besin ögelerini dengeli biçimde almak annenin hastalık riskini azaltır, bebeklerde oluşabilecek anomalileri önler, kemik gelişimini sağlar. Ayrıca; doku oluşumunun devamlılığını, hormon dengesinin sağlanması, ısı dengesi stabilitesi ve, bağışıklığın güçlendirilmesi gibi çeşitli görevleri de vardır.
Makro Besin Ögeleri Gereksinimi
Enerji veren bileşenlere makro besin ögeleri diyoruz. Bunlar karbonhidrat, yağ ve proteindir. Sağlıklı bir annenin aldığı enerjinin %55-60 lık kısmını karbonhidratlardan, %15 lik kısmını proteinlerden %25-30 luk kısmını da yağlardan (özellikle doymamış yağlardan) karşılaması gerekir. Yani 2500 kalorilik bir diyette 90 gram protein, 80 gram yağ, 350 gram karbonhidrat yer alması uygundur. Sadece enerji verici değil, vücut fonksiyonlarının düzenli işlemesinde de etkilidirler.
Mikro Besin Ögeleri Gereksinimi
Vitaminler, mineraller ve iz elementler gibi enerji vermek dışında pek çok görevi olan bileşenleri kapsar. Bunlar A, B, C, D, E, K vitaminleri, kalsiyum, magnezyum, fosfor, demir, potasyum, sülfür, sodyum, selenyum, çinko, iyot vb. şeklindedir. İkiz gebelikte bu vitamin ve minerallerin yeterli alımı oldukça önemlidir.
Kalsiyum ve fosfor: Kemik ve dişlerin yapısında, asit-baz dengesinde görevlidir. Günlük 1500 mg kalsiyum önerilir. Bir su bardağı sütte yaklaşık 250 mg kalsiyum vardır. Fosfor da 1500 mg olarak önerilmektedir.
Sodyum: Sıvı ve elektrolit dengesini sağlar. Tuzlu yiyecekler sodyum kaynağıdır ancak hipertansiyon durumunda kısıtlanması gerekir.
Çinko: Dokuların normal büyümesinde rol alır. Mantar,ceviz, et, karaciğer, peynir, kabuklu deniz ürünlerinde çinko bol miktarda bulunur.
Magnezyum: Metabolizma ve yapısal büyümede önemlidir. Badem, ceviz, fıstık, tahıllar, yeşil yapraklı sebzeler ve kurubaklagiller magnezyumdan zengindir.
Demir: Dokulara oksijen taşımada görevlidir. 30 mg günlük tüketimi uygun olan miktardır. Yumurta, kırmızı et, pekmez, kuruyemişler, kurubaklagiller ve kabuklu deniz ürünleri zengin demir kaynaklarıdır.
İyot: Tiroit hormonlarının yapımını sağlar. Günlük 200 mikrogram alınması yeterli kabul edilir. Deniz ürünlerinde bol miktarda bulunur.
A vitamini: Kemik, diş ve epitelyum doku sağlığı için gereklidir. Günlük 800-900 mikrogram alınmalıdır. Koyu yeşil, sarı, turuncu meyve-sebzeler, karaciğer, süt, yumurta sarısında boldur.
D vitamini: İskelet gelişimini, kalsiyum ve fosforun kullanımını sağlar. Günlük 10-15 mikrogram alınmalıdır. Karaciğer, süt, yumurta sarısı kaynaklarıdır.
C vitamini: Dokuların şekillenmesini sağlar ve antioksidandır. Turunçgiller, domates, yeşi yapraklı sebzeler c vitamininden zengindir.
B vitaminleri: özellikle folat ihtiyacı metabolizmanın artmasıyla artmıştır. Yaklaşık günlük tüketimi 350 mikrogram olmalıdır. Yeşil yapraklı sebzeler, tahıllar ve yağlı tohumlar b vitaminleri kaynaklarıdır.
Mikro ve Makro Besin Ögeleri Yetersizliği ve Sonuçları
Artan besin ögesi ihtiyacını karşılamayan anne ve bebeklerde bir takım sağlık sorunları ortaya çıkar. Bu yüzden annede kemik ve diş yapısında bozulmalar, anemiler ve vücut fonksiyonlarında bozukluklar görülür. Bebekler gelişimlerini tamamlayamaz, zihinsel-mental gerilikler oluşur.
Sodyum, çinko ve magnezyum eksikliğinde sıvı-elektrolit dengesi bozulur, zeka ve gelişim geriliği oluşur. Demir eksikliğinde anemi, kalsiyum-fosfor ve D vitamini eksikliğinde kemik ve dişlerin gelişememesi söz konusudur. Folik asit yetersizliğinde nöral tüp defekti gibi anomalili bebekler doğabilir.
İkiz Gebeliklerde Sağlıklı Beslenme Önerileri
İkiz gebeliklerde hamilelik komplikasyonları artabilir. Kusma, bulantı, mide yanması, ruhsal bozukluk, halsizlik, hassasiyet gibi durumları azaltmak için sağlıklı beslenme düzeni oluşturulmalıdır:
- 3 ana ve 3 ara öğün şeklinde beslenilmeli
- Kızartma ve kavurma yerine haşlama ve ızgarada pişirme tercih edilmeli
- Basit karbonhidrat yerine kompleks karbonhidratlar tüketilmeli. Böylece gestasyonel diyabet riski azaltılır.
- Sebze ve meyvelere diyette bolca yer verilerek posa tüketimi sağlanmalı
- Haftada 3 kez haşlama suları dökülmeden kurubaklagil tüketilmeli
- Ara öğünlerde yağlı tohumlara yer verilmeli
- Haftada 2 kez omega-3 kaynağı balık tüketilmeli
- Günlük 2.5-3 lt su tüketilmeli
- Hekim kontrolü altında gerekiyorsa vitamin-mineral takviyeleri alınabilir
- Ayrıca anne uygun koşulları sağlıyorsa fiziksel aktivite yapmalı ve güneşten yararlanmalıdır
İkiz Bebeği Olacak Anne Adaylarının Uzak Durulması Gereken Gıdalar
- İyi beslenmenin nasıl olduğundan bahsettik. Kötü beslenmeyi oluşturan ve kaçınılması gereken beslenme düzeni ise şöyledir:
- Aşırı şekerli ve içeriği bilinmeyen gıdalar tüketilmemeli zira gestasyonel diyabet riski oluşturabilir
- Aşırı baharat ve sos tüketiminden kaçınılmalı
- Öğün sırasında sıvı alımı yapmak mide bulantısını arttırabilir ya da iştahı kesebilir
- Doymuş yağlar aşırı tüketilmemeli
- Kafein, sigara ve alkolden uzak durulmalı
- Adaçayı, rezene, biberiye içeren çaylar kasılmaları arttıracağı için kaçınılmalı
- Demir içren besinlerin yanında kalsiyum almak demir emilimini azalttığı için birlikte tüketilmemeli
Yeterli ve dengeli beslenmenin her zaman önemli olduğunu söylemiştik. İkiz gebelikte anne karnında iki yeni canlı oluşumu söz konusudur. Özel bir beslenme gerektiren bu durumda anne, bebekleri ve kendisi için çok daha dikkatli olmak zorundadır.
