Normal yağ içeriği %10un altında olan karaciğerde bu oranın artması karaciğer yağlanması olarak tanımlanmaktadır. Toplumumuzda her 4-5 kişiden birinde karaciğer yağlanması görülmektedir. Kadın ve erkeklerde aynı sıklıkta görülebilmektedir. Normal ve sağlıklı bireylerin karaciğerlerinde az miktarda yağ bulunabilir ve bu herhangi bir hastalığa neden olmaz. Ancak karaciğerdeki yağ miktarının aşırı artması bir takım yapısal ve fonksiyonel değişikliklere yol açar.
Karaciğerde aşırı yağ birikmesi sonucu iki durum meydana gelebilir:
- Karaciğerde iltihap /yangı meydana gelir.
- Karaciğerde iltihap olmaması durumunda ise aşırı yağlanma karaciğerin harap olmasına(nekroz) neden olur. Bu durum da ileride siroza ve karaciğer kanserine neden olabilir.
Bu nedenle karaciğer yağlanması tanısı konmuş bireyler sıkı takip edilmelidir. Karaciğer yağlanması beslenem tedavisi hasta – doktor – diyetisyen işbirliğinde sürdürülmelidir.
Konu İçeriği
Karaciğer yağlanmasının nedenleri
- Kolin, metionin gibi karaciğer yağlanmasını önleyici faktörlerin diyette olmaması
- Diyetle alınan yağların veya yağ dokularından gelen yağların karaciğerde aşırı yağ asidi birikimi oluşturması
- Yağ asidi sentezinin arması
- Yağ oksidasyonunun azalması
- Protein yapımında bozukluk olması( yağların taşınmasındaki azalma sonucu lipoproteinlerin oluşamaması)
- Protein enerji malnutrisyonu
- Açlık ve aşırı kilo kaybı
- Diyabet
- İnsülin direnci
- Şişmanlık
- Malabsorbsiyon sendromu
- Ülseratif kolit
- Rejional enteritis
- Aşırı A vitamini kullanma
- Aşırı şişmanlıkta yapılan jejunum by pass ameliyatı
- Kronik pankreatit
- Karbontetraklorür ,tetrasiklin ve kortikosteroidler gibi ilaçların uzun süre kullanımı
- Wilson hastalığı
- Uzun süre damardan(parenteral) beslenme
- Aşırı alkol tüketimi
Belirtileri:
- Vücut ağırlığında azalma
- İshal
- Ascit(karında sıvı toplanması)
- Ayaklarda ödem
- Kuru cilt
- Kansızlık
- Karaciğer büyümesi
- Nadiren sarılık görülür.
Karaciğer Yağlanmasında beslenme ve Diyet Tedavisi
Uygun bir diyet iyileşme için çok önemlidir. Genellikle günlük alınması gereken kalori miktarı normaldir. Hızlı ağırlık kaybından kaçınılmalıdır. Eğer hasta fazla kilolu ise haftada 1 kg ağırlık kaybı hedeflenmelidir. Ancak eğer hasta zayıfsa kalori miktarı artabilir. Karaciğer yağlanması olan kişilerde genel olarak sıklıkla kilo problemi görülmektedir. Uzun süreli sağlıklı kilo kaybı hastalığın seyrini de olumlu yönde etkilemektedir. Ayrıca uygulanacak profesyonel egzersiz planları ve fiziksel aktiviteyi arttırmaya yönelik önerilerde hastalığın iyileşmesine yardımcı olabilir.
Sağlıklı Kilo Vermek konusunda daha detaylı bilgi sahibi olmak için aşağıda yer alan konuları inceleyebilirsiniz.
Sağlıklı Zayıflama Yöntemleri Rehberi | Sağlığınızı Geri Kazanın
Kilo Vermeyi Engelleyen Hastalıklar
Günlük alınması gereken protein miktarı fazladır. Günlük 75-100 g protein alınmalıdır. Tabi bu değer kişinin yaşı, cinsiyeti ve aktivite düzeyine göre şekillenmektedir. Bu konuda bir diyetisyenden yardım alınması gerekebilir. Fazla proten alımı sağlığı olumuz yönde etkileyebilir.Aşırı protein alımı sonucu kan da ürik asit düzeyi artabilir, böbreklerde ve gastrointestinal sistemde bir takım sorunlar baş gösterebilir. (Bknz: Fazla Protein Alımı ve Zararları )
Yağ miktarı azaltılmalıdır. Günlük alınan yağ toplam enerjinin %25ini geçmemelidir. Kaymak, krema, yağlı etler, mayonez, sakatat, tereyağı, sucuk, salam sosis gibi fazla yağlı yiyeceklerden sakınılmalıdır.Özellikle doymuş yağlardan kaçınılması gerekmektedir. Doymuş yağlar genellikle hayvansal yağlarda bulunur ve karaciğer yağlanması olan kişilerde de tüketimi sakıncalıdır.
(Ayrıca Bknz:Doymuş Yağ ve Yağ Asitleri Nedir | Hastalıkların Tetikçisi)
Karaciğer yağlanması diyetinde alkole yer yok!
Alkol tüketimi karaciğer yağlanmasının hem sebebi hemde seyrini olumsuz etkiyen bir kompanentidir. Bu bağlamda karaciğer yağlanması beslenme tedavisinde alkolün yeri kesinlikle yoktur. Normal şartlarda güvenilir alım düzeyi olan alkolü, bu hastalar tamamen hayatından çıkarmalıdır. Aksi durumda hastalığın seyri kontrol altına alınmayabilir.
(Ayrıca Bknz: Alkolün Zararları/ Alkol Tüketimine Bağlı Hastalıklar)
Karaciğer yağlanması diyetinde dikkat edilmesi gereken unsurlardan bir tanesi de şeker tüketimidir. Aşırı basit şeker tüketimi karaciğerdeki yağlanma düzeyini arttırabilmektedir. Bu hastalarda karbonhidrat tüketiminde aşırı bir kısıtlamaya gidilmemekle beraber, diyette yer alan karbonhidratın cinsinde önemli değişikler yapılması gerekmektedir. Özellikle posa yoğunluğu yüksek rafine olmamış karbonhidrat tüketimi hastanın hem kilo verme sürecine katkı sağlar hemde hastalığın seyrinin olumlu yönde ilerlemesine olanak sağlar. Antioksidan vitaminler ve minerallerce zengin olan ve aynı zamanda iyi bir posa kaynağı olan sebzelerin tüketimi de bu dönemde arttırılabilir.
Kolin, karaciğerde bulunan yağların vücuda dağılmasında görev alır. Karaciğer yağlanmasında diyette kolin eksikliği söz konusu olabilir. Kolin karaciğerde bulunan yağların vücut tarafından kullanılmasını sağlar. Vücutta yeteri miktarda kolin bulunmaması karaciğer yağlanmasına sebep olur. Kolinin bir formu olan lesitinin de diyetle günlük 1-2 g eklenmesi iyileşme açısından yararlı olur. Yumurta sarısı ve soya fasulyesi lesitin açısından zengin kaynaklardır.
Katkı: Akın Fatih Yıldız
