Kronik Pankreatit Beslenme ve Diyet Tedavisi

Pankreas vücudumuzda iç ve dış salgılama yapabilen bir organdır. Sindirim sitemi enzimlerinin (amilaz, lipaz vb.) büyük bir bölümünün salgılanması ve insülin, glukagonun salgılanması pankreasta gerçekleşir. Besinlerin kokusu, görülmesi ile pankreas uyarılır ve sindirim için gerekli olan enzimler salgılanır. Pankreatit, pankreasın iltihaplanması durumudur. Akut ve kronik olmak üzere iki türü vardır. Bu yazımızda kronik pankreatit durumunda beslenme den, pankreas iltihabı olan kişilerde diyet tedavisinden bahsedeceğiz.

Kronik Pankreatit Nedir?

Pankreasın iltihabı durumunun sıklıkla tekrar etmesi, uzun süre olması durumudur. Primer kronik pankreatit ve kronik pankreatit olmak üzere iki çeşidi vardır.

Kronik pankreatitin nedenleri

• Travma
• Hiperkalsemi
• Kronik alkolizm
• Safra yolları hastalığı
• Hiperlipidemi

Pankreas iltihabı, belirtileri

• Ağrı
• Bulantı, kusma
• İştahsızlık
• Ağırlık kaybı
• Gaz, şişkinlik
• Sarılık, ishal
• Şeker hastalığı (diabet)
• Pankreatik yetmezlik

Pankreas İltihabı Tedavisi

Kronik pankreatitli kişilerin tedavisi ilaç, cerrahi, diyet tedavisi ile koordine bir şekilde yapılmalıdır. Beslenme de sıkıntıların oluştuğu bu hastalıkta hastanın durumuna göre enteral ya da parenteral beslenme desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. Hastanın iyileşme sürecinin uzamasının önüne geçebilmek için beslenme tedavisine dikkat edilmelidir. Bir beslenme uzmanından beslenme desteği alınmalıdır.

Kronik Pankreatit Beslenme Tedavisi

• Hastanın durumuna göre parenteral ya da enteral beslenme desteği ile tedaviye başlanmalıdır. Besinlere karşı toleransın fazla olduğu bu hastalıkta ağızdan beslenme ile tedaviye başlandığında hastalığın ilerlemesi ve tedaviye verilecek cevabın uzamasına neden olabilir.
• Hastanın tolere edebilmesine bağlı olarak ağızdan beslenmeye az da olsa başlanmalıdır. Kronik pankreatitte oral beslenmede enerji gereksinim miktarından fazla verilmelidir. Emilimde sıkıntı olduğu için ihtiyaçtan fazla enerji verilmelidir.
• Vücutta yapım ve yıkım olaylarının artığı bir hastalık olan kronik pankreatitte protein miktarı (1,5-2 gr/ kg/ gün) ve karbonhidrat miktarı (6g/ kg/ gün) artırılmalıdır. Enerjinin %15-20 si kadar enerji yağdan sağlanmalıdır.
• Yağ emilimi azaldığı için kolay emilebilen MCT kullanılabilir. Fazla miktarda yağ verilmekten kaçınılmalıdır.
• Sıvı miktarı artırılmalıdır. Posa miktarı orta miktarda ihtiyaca göre verilmelidir. Öğün sayısı artırılarak fazla yemek yemekten ve alkol alımından kaçınılmalıdır. (Bknz: Alkolün Zararları/ Alkol Tüketimine Bağlı Hastalıklar)
• Kronik pankreatitin uzun sürmesi ile yağ, protein emilim bozuklukları, steatore (sıvı ve yağlı dışkı) oluşabilir. Steatorenin tedavi edilmesi için pankreatik enzimlerin oral verilmesi gerekir. Ayrıca diyette yağ miktarı azaltılmalı ve yağ olarak MCT tercih edilmelidir.
• Yağ emilim metabolizmasında bozukluk olduğu için yağda eriyen vitaminler, B grubu vitaminleri, C vitamini, kalsiyum, folik asit ve çinko seviyelerine dikkat edilmeli ve diyette yeterli miktarda ayarlanmalıdır. Parenteral olarak B₁₂ vitamini verilmesi önerilmektedir.

Pankreas İltihabı Diyetinde Sakınılması Gereken Yiyecek Ve İçecekler

• Yumurta ve yumurtalı besinler
• Yağlı çörek, börek, hamur tatlıları, kek, pasta
• Çikolata, kaymak, krema, tahin helvası, tahin
• Yağlı et, balık ve tavuğun yağlı kısımları-derisi
• Kızartma, kavurma ve her türlü yağlı besinler (Bknz: Kızartmanın Zararları)
• Yağlı kuru yemişler
• Alkollü içecekler
• Sakatatlar
• Karnabahar, kurubaklagiller, kereviz gibi gaz yapıcı besinler
• Sucuk, pastırma, sosis gibi işlenmiş besinler
• Baharatlar