Manganez atom numarası 25 olan bir elementtir ve simgesi Mn’dir. 1774 yılında keşfedilmiş olup, hem biyolojik olarak hem de sanayide sıkça rastladığımız bir mineraldir. Ancak biz vücut metabolizması ve sağlık açısından konuyu detaylandıracağız. Bu yazımızda manganez nedir? Ne işe yarar, faydaları, Manganez eksikliği ve manganezin kaynakları gibi bir çok konuya değineceğiz.
Konu İçeriği
Manganez Nedir?
Yetişkin bir insanın vücudunda ortalama 10-20 mg olarak tespit edilmiştir. Genel olarak iskelet, karaciğer, pankreas ve böbrekte bulunmaktadır. Manganez, glutamin sentetaz, piruvat karboksilaz, aynı zamanda kofaktör olarak çinkoyu kullanan süperoksit dismutaz gibi enzimlerin içeriğinde bulunur. Bu enzimlerin bazıları bağ dokusunun oluşumu, büyüme, lipid ve karbonhidrat metabolizması için gereklidir.
Ne işe Yarar? (Görevleri)
Manganezin görevleri şu şekildedir:
- Manganez vücut bağ dokusu, kemik ve cinsiyet hormonlarının oluşumunda etkilidir.
- Yağ ve karbonhidrat metabolizması, kalsiyum emilimi ve kan şekeri regülasyonunda rol oynar.
- Büyüme ve gelişmede etkilidir.
- Manganez içeren süperoksit dismutaz hücreyi kimyasal ve radyasyonun oluşturduğu karsinojenezisden korur. Kısaca antioksidan etkisi gösterir.
- Bazı çalışmalarda manganezin magnezyumun etkilediği fosfataz, arginaz vb. enzimlerinin aktivitelerini arttırdığı bulunmuştur.
Manganezin Faydaları
- Kemik büyümese ve gelişmesinde etkili olduğu için kemik erimesine(osteoporoz) faydalı olabileceği söylenmektedir.
- Kadınlarda adet öncesi sendromları sırasında ruh hallerinde iyileşme sağladığı bazı çalışmalarda gösterilmiştir.
- Bazı araştırmalarda diyabetli bireylerin kanında düşük manganez olduğu görülmüştür. Ancak çalışmalar yetersizdir. Kesin olarak kanıtlanmamıştır.
- Antioksidan özelliğinden dolayı serbest radikallerle(kanser yapan moleküller) mücadele etmektedir.
- En iyi faydalarından biri vücut metabolizmasını düzenler.
- Düşük manganez seviyesi epileptik nöbetler için tetikleyici olabileceği söylenmiştir. Ancak çalışmalar yeterli değildir.
Manganez bulunan (içeren) besinler / Kaynakları
Genelde bitkisel kaynaklarda bulunmaktadır. En önemli kaynakları;
- Sert kabuklu meyveler(badem, fındık, ceviz vb.)
- Kuru baklagiller(fasulye, nohut, bezelye vb.)
- Tam tahıl ürünleri(esmer pirinç, tam tahıllı arpa, tam tahıllı buğday vb.)
- Meyveler(ahududu, ananas, üzüm, çilek, böğürtlen, muz, kivi incir vb.)
- Sebzeler ve çay manganez bulunan besinler arasında sayılabilir.
Eksikliği
Yaşa göre Önerilen günlük alım miktarı;
- Anne sütünün litresinde ortalama 4 mcg manganez bulunur. İlk 6 aylık dönemde bu bebeğe yeterlidir.
- 7-12 aylık arası 0.6 mg
- 1-3 yaş arası 1.2 mg
- 4-8 yaş arası 1.5 mg
- 9-13 yaş arası erkeklerde 9 mg
- 14-18 yaş arası erkeklerde 2.2 mg
- 9-18 yaş arası bayanlarda 1.6 mg
- 19 yaş ve üstü erkeklerde 2.3 mg
- 19 yaş ve üstü bayanlarda 1.8 mg
- Hamile kadınlar için 2 mg
- Emziren kadınlar için 2.6 mg magnezyum almaları yeterlidir.
Ancak hamile ve emziren kadınlar doktor kontrolü altında alım düzeylerini belirlemelidir. Yüksek veya düşük alımında bazı olumsuzluklar belirebilir.
Kabul edilebilir en üst alım düzeyi günlük 11 mg’dır. Magnezyum kaynakları genelde bitkisel olduğu için vejetaryenlerde eksikliğine pek rastlanmaz.
Eksikliğinde ise;
1)Kısırlığa, kemik anormalliklerine ve yağ metabolizmasında bozukluklara yol açabildiği gibi halsizliğe ve nöbetlere neden olabilir.
2)Eksikliği olumsuz etki bırakabildiği gibi fazla alımı da olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Manganez vücutta çok az emilmesine ve vücutta çok az miktarda bulunmasına rağmen önemli görevleri üstlenmektedir. Ancak hiçbir mineral tek başına sihirli değnek değildir. Faydalarını göstermeleri için diğer vitamin ve mineralleri günlük diyette önerilen miktarda alınması gerekmektedir.
Aynı zamanda mineral ve vitaminleri zorunlu kalmadıkça veya doktor önermedikçe hap şeklinde değil doğal gıdalar ile almak daha faydalıdır.
