Morbid Obezite ve Beslenme

Alışkanlık haline gelmiş olan kötü beslenme, hareketsiz bir yaşam, stres ve metabolik hastalıklar bedenimizde fazla kilo sorununa yol açar. Kilo sorunlarının dayanılamayacak bir hal alması ile beraber morbid obezite hastalığına gün geçtikçe yaklaşılmaktadır. Kişinin uzun süre kötü yaşam tarzını sürdürmesi, kilo almasına neden olan bir hastalığı varsa tedavi olmayı ertelemesiyle durum kontrolden çıkabilir. Artan beden ağırlığı doğru orantılı olarak kişide birçok sağlık sorunları da baş gösterir. Günümüzde başlı başına tedavi edilmesi gereken bir hastalık olarak kabul edilen obezite ikincil olarak şeker hastalığı, kalp-damar hastalıkları, nefes darlığı ve yüksek tansiyon gibi birçok hastalığa davetiye çıkarır.

 Morbid obezite

Kişinin kilo durumu hakkında bize bilgi veren BKİ (beden kitle indeksi) değeriyle kişinin kilolu olma derecesi belirlenir. BKİ değerinin 25 in üzerinde bulunması kişinin kilolu olduğuna işaret eder. Morbid obeziteden bahsedebilmek için ise BKİ değerinin 40’ın üzerinde bulunması gerekir.

Morbid obez hastalarda beslenmenin önemi

Birkaç kilo fazlası olan kişiler yediklerini dikkat ederek ve fiziksel aktivitelerini biraz arttırarak sağlıklı kilolarına ulaşabilirler. Fakat verilmesi gereken kilo 10 kilodan daha fazla ise kişi mutlaka uzman desteği almalıdır. Morbid obezitelerde verilmesi gereken kilo oldukça fazladır. Kişinin kilo verme sürecini kendi başına planlamaya çalışması hem beden sağlığı açısından hem de psikolojik açıdan sorunlar ortaya çıkarır. Morbid obezlerde uzman desteği almadan kilo vermeye çalışmak yüksek oranda başarısızla sonuçlandığı için kişi zayıflama motivasyonunu kaybeder. Ayrıca ciddi psikolojik rahatsızlıklar da geçirebilir. Aşırı kilolu olan insanlarda bunun altında yatan neden mutlaka araştırılarak bir diyetisyen eşliğinde beslenme planı yapılmalı ve kilo verme sürecine girilmelidir.

Morbid obezite seviyesine gelmiş bir insanda beslenme hayati önem taşır. Kişi kilo durumunu ve buna bağlı hastalıkları doğru beslenme ile düzeltme yoluna girebilir veya durumunu daha kötü hale getirebilir. Bu neden morbid obezite hastalarının hekim, diyetisyen ve psikolog gözetiminde zaman kaybedilmeden tedavisine başlanmalıdır.

Günümüzde Morbid obezite tedavisinde cerrahi uygulamalar yapılmaktır ve başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Fakat cerrahi operasyona karar verilmeden önce diyet ve egzersiz seçeneği de düşünülerek kişiye en uygun tedavi yöntemi belirlenmelidir. Özellikle genç bireylerde diyet ve egzersiz ile tedavi yönteminin denemesi, bu yöntemin başarısız olunması durumda cerrahi operasyona başvurulması makul olacaktır.

Morbid obezite hastalarında öğün planı

Morbid obezite hastalarının beslenmelerinde öğün sayısı ve öğün aralıkları çok önemlidir. Bu kişilerde mide kapasitesi yüksek olduğu için uzun süren açlıklar sonunda tek seferde oldukça fazla miktarda besin tüketebilirler. Bunu önlemek için bu kişilerin asla uzun süre aç kalmaması gerekir. Küçük miktarlarda sık sık beslenerek elastik bir yapıya sahip olan midenin zamanla küçülmesi desteklenecektir. Günde 3 ara 3 ana öğün şeklinde beslenerek hem metabolizmanın daha hızlı çalışması sağlanır hem de morbid obezlerde çoğunlukla bozulmuş olan insülin dengesi kontrol altına alınarak ani açlık krizleri engellenir.

Porsiyon Kontrolü

Morbid obezite hastalarında porsiyon kontrolü sağlığında oldukça hızlı bir şekilde kilo kaybı sağlanır. Bu kişilerde yüksek miktarda yiyecek tüketimi sıklıkla alışkanlık haline gelmiştir. Genişlemiş mide nedeniyle tokluk hissini yakalamak zorlaşır. Porsiyon kontrolü için ilk olarak kullandığınız tabaklarda değişiklik yapmak faydalı olacaktır. Yemekler için küçük salatalar için daha büyük tabaklar tercih edilmelidir. Doygunluk hissini yakalamak için yemeği yavaş yemeli, lokmalarınızı iyice çiğnemeli, yemek yerken TV, telefon bilgisayar gibi ilginizi dağıtıcı şeyleri bir kenara bırakarak yemeğinizden zevk almaya konsantre olmalısınız.

 Morbid obezite hastalarının Sakınılması gereken yiyecekler

• Yüksek oranda şeker içeren yiyecekler
• Cips, bisküvi, kraker gibi hazır gıdalar
• Hamur işleri, kremalı pastalar
• Beyaz un içeren bütün gıdalar
• Beyaz ekmek
• Alkol, gazlı içecekler, hazır meyve suları
• Sucuk, salam, pastırma
• Krema
• Ketçap, mayonez
• Kızartmalar, kavurmalar
• Yağlı etler

Beslenme Önerileri

Morbid obezitede beslenme; süt ve süt ürünleri, et, meyve sebze, kepekli tahıllıları içeren kişinin durumuna göre ayarlanmış doğru miktarda  protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral içeren gıdalar ile planlamalıdır. Morbid obezite  ile birlikte şeker hastalığı ve ya insülin direnci gibi rahatsızlıkların görülme riski oldukça yüksek olduğundan bu kişilerin öğün sayısının fazla, öğünlerde tükettikleri besin miktarının dengeli olması gerekir. Günde 6 öğün olacak şekilde beslenmeleri ve uzun süre aç kalmamaları gerekir. Morbid obezlerde mide aşırı genişlemiş olduğu için doygunluk hissini yakalamak zor olabilir. Bu yüzden öğün atlamamak, bol posa içeren, hacimce büyük  fakat düşük kalorili besinleri sık sık tüketmek gerekir. Meyve ve sebzeler, kepekli tahıllar yüksek posa içerirler ve hacimlerine göre içerdikleri kalori miktarı oldukça düşüktür. Ayrıca bu besinlerin sindirimi uzun sürdüğü için tok tutma özellikleri de vardır.

Besin Grupları Seçimi

Protein içeren besinler de morbid obezitenin beslenme ile tedavisinde büyük yardımcılardandır. Et, yumurta ve yağsız süt ürünleri protein içerir. Proteinlerin sindirimi uzun sürdüğü için tok tutar. Ayrıca proteinler kas gelişimi de destekler. Morbid obezite hastalarının her öğününde belli miktarda proteine yer vermek gerekir.

Morbid obezitede uygulanan beslenme tedavisinde doğru karbonhidratları seçmek önemlidir. Doğru karbonhidratlar, kompleks karbonhidratlar olarak adlandırdığımız kan şekerinde ani dalgalanmalara yol açmayacak besinlerdir. Tam tahıllı ekmekler, kurubaklagiller, çok haşlanmamış hafif diri kepekli makarna, haşlanmış fakat buzdolabında soğutulmuş patates, kepekli pirinç, karabuğday tercih edebileceğiz kompleks karbonhidratlardandır. Basit karbonhidratlar ise kan şekerinde ani dalgalanmalara neden olur. Kan şekerindeki dengesizlikler ise bedeninize ani tatlı krizleri, ani ve yoğun açlıklar, huzursuzluk, sinirlilik şeklinde yansır. Bu tür karbonhidratları tükettikçe daha fazlasını yemek istersiniz ve bu bir kısır döngü halini alarak kilo almanıza neden olur. Basit karbonhidratlara örnek olarak; şeker, beyaz ekmek, patates kızartması gibi besinleri verebiliriz.

Yağ tüketimi ise kontrollü ve sağlıklı yağlar seçilerek yapılmalıdır. Tereyağı, kuyruk yağı gibi katı yağlar yerine zeytinyağı, fındık yağı, kanola yağı gibi omega-3 ve omega-6 kaynağı olan bitkisel ve sıvı yağlar tercih edilmelidir. Yağ tüketimi asla tamamen kesilmemelidir. Doğru yağlar seçilip, doğru miktarda tüketildiğinde yağ tüketiminden korkulmamalıdır.

Yaşam tarzı değişiklikleri

Morbid obezite tedavisinde kalıcı başarı sağlanabilmesi için hastalar yaşam tarzlarını değiştirmelidir. Diyet psikolojisi yerine sağlıklı beslenmeyi hayatlarının bir parçası haline getirmeyi amaçlamalılar. Yeme davranışlarını değiştirmenin yanı sıra sağlıklı yaşamın şartlarından biri olan egzersiz yapmayı da yavaş yavaş alışkanlık haline getirmeliler. Bu hastalar bazı kaygıları nedeniyle spor salonuna gitmeyi pek tercih etmezler. Fakat evde hafif egzersizler, yüzme, yürüyüş gibi bireysel yapılabilen sporlar kilo vermeye yardımcı olacaktır. Ayrıca spor yapmak kişiye özgüven kazandıracak, motivasyonunu arttıracak ve daha mutlu hissetmesini sağlayacaktır. Kişinin yaşam tarzında yapması elzem olan değişikliklere daha rahat uyum sağlayabilmesi ve koruyabilmesi için bir uzmandan yardım alması da faydalı olacaktır.

Dünya sağlık örgütü tarafından 21. Yüzyılın en büyük sağlık sorunu olarak kabul edilen morbid obezite tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Günümüzde morbid obezite tedavisinde cerrahi operasyonlar da uygulanmaktadır. Kişi kendine en uygun tedavi modelini uzman bir ekip danışmanlığında seçmelidir.

Yararlanabilir Kaynaklar

https://www.urmc.rochester.edu/highland/bariatric-surgery-center/questions/morbid-obesity.aspx

https://www.ucsfhealth.org/conditions/obesity/treatment.html

http://emedicine.medscape.com/article/123702-treatment

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3325425

http://www.americanobesity.org/morbidObesity.htm