Okulda Sağlıklı Beslenme İlkeleri

Okulda çocuklar günün büyük bir bölümünü geçirmekte, bir veya birden fazla öğünü okulların kantinleri veya yemekhanelerinde tüketmek zorunda kalmaktadır. Bu nedenle okulda sağlıklıklı beslenme ilkelerine uymak çocuğunuzun ileri ki yaşlarında yaşam kalitesini arttıracak ve sağlıklı bir birey olmasını sağlayacak en önemli unsurlardan birisidir.

Çocukların öğrenme becerisini geliştirmek de beslenme faktörü çok önemlidir. Çünkü beynin çalışması için yeterli miktarda besinleri tüketmesi gerekir. Yeterli miktarda karbonhidrat alması, B12, çinko, bakır gibi vitamin ve minerallerden zengin besinleri tüketmesi okul başarısının artmasında önemli bir faktördür Ayrıca protein (balık,et,süt,yumurta vb) tüketilmesi dikkat algısını artırmaktadır. Bu tarz bir beslenme şekli, öğrenmeyi ve hatırlatmayı olumlu yönde etkilemektedir.

Okulda Beslenmenin önemi

Günün büyük bir kısmını okulda geçiren çocukların sağlıklı gelişimi için beslenme yine önemli etkendir.Yapılan çalışmalarda, yetersiz ve dengesiz beslenen öğrencilerinin öğrenmede güçlük çektikleri, kavrama becerilerinin azaldığı, dikkat sürelerinin kısaldığı, saldırganlığa meyil gibi olumsuz davranış sergiledikleri ve okul başarılarında düşüklük yaşandığı ortaya konmuştur.

Doğru bir beslenme alışkanlığı sağlığı korumak, geliştirmek ve yaşam kalitesini yükseltmek için uygulanmalı. Besin ögelerini uygun zamanda ve yeterli miktarda alınmasını sağlayın. Bu nedenle eğer çocuğunuz tüm gün okula devam ediyorsa öğle yemeğini ve ara saatlerde atıştırmalıklarını takip etmelisiniz.

Okulda  Nasıl beslenmeli

Öncelikle çocuğun okula gitmeden önce güne kahvaltıyla başlamasını sağlayın. Güne zinde başlaması için kahvaltı yapılmasına özen göstermeniz önemlidir. Eğer kahvaltıyı kaçırdığı zamanlar oluyorsa en azından bir meyve ve süt tüketmesini sağlayın.Okulda  ara öğün olarak bir meyve, bir dilim evde hazırladığınız kek/poğaça,domates,salatalık gibi besinleri almasına dikkat edin.

Beslenme çantasına öğle yemeğinde protein ve karbonhidrat kaynaklı besinler koyun. Bu konuda çocuklarda beslenme çantası ile ilgili yazımda beslenme çantasına neler koyulabileceği hakkında bilgi verdim.

Eğer okulun düzenlediği yemek listesi varsa çocuğunuzun besin alışkanlıklarını göz önünde bulundurarak hazırlayın. Yemek listesini takip edin. Gün içerisinde et yemişse akşam yemeğinde sebze ağırlıklı yemek hazırlayarak dengeli beslenmesini sağlamış olun. Eğer mümkünse çocuğunuzun 3 ana öğün ve 2 ara öğün yemek yemesini, besin grubundan yeterli ve dengeli olmasını ve tüketilmesini sağlayın.

Yemekhane var ise

Bazı okullarda yeterli imkan ve alan varsa yemekhaneler bulunabiliyor. Bu durumda sizin yükünüz biraz daha hafiflemiş oluyor.  Okuldan günlük yiyeceği besinleri öğrenerek geriye akşam yemeğinde de dengeli olacak şekilde yemeği hazırlamanız kalıyor. Okulda olan her yemeği çocuğunuzun tüketeceği anlamına gelmiyor. Okuldan gelen çocuğunuza ne yediğini, ne kadar tükettiğini sorarak yeterli beslenmesi konusunda fikir edinebilirsiniz.

Yemekhane Yok ise

Yemekhanesi olmayan okullarda çocuğunuzun okulda geçireceği vakte göre öğle yemeği ve ara öğün hazırlayarak beslenme çantasına koyabilirsiniz. Yine bu konuda “çocuğun beslenme çantası nasıl olmalıdır?” yazımı okumanızı tavsiye ediyorum.

Okul Kantinleri ne kadar sağlıklı

Sağlıklı bir ortam ve sağlıklı besin için olması gereken özellikler neler olmalıdır bunun bilincinde olarak kantinlerde gözlem yapmak oldukça kolaydır. Temizlik ve hijyen nedir, ambalaj muhafazası,besinlerdeki etiket nasıl okunur gibi bu konularda bilgi almasını sağlayarak çocuğunuza sadece okulda değil dışarıda nasıl bir besin seçimi yapacağı endişenizi giderin.

Okul kantinlerinde gıda güvenilirliğinden şüphe duyuyorsa bunu en yakınlarına paylaşması gerektiğini söyleyin.

Son Dönemlerdeki değişimler

Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı ortak bir çalışma yaparak okul kantinlerinde nelerin satılıp nelerin satılmayacağını belirleyerek bunlarla ilgili düzenlemeler yapıldı. Çocukların çok sevdiği çikolata ve şeker çeşitleri, kola gibi gazlı içecekler, hazır meyve suları gibi ürünler çocukların genel sağlık sorunu olan obeziteyle mücadele kapsamında yasaklandı. Milli Eğitim Bakanlığının okulda sağlıklı beslenmeye teşvik amacıyla günlük haşlanmış yumurta, mevsimine uygun sebze ve meyve, taze sıkılmış meyve ve sebze suyu, yoğurt, peynir, süt , doğal maden suyu, tuzsuz ve kabuksuz kuruyemişler, şekersiz sakızlar gibi ürünler satışına izin verildi.

Yapılan bu değişimler sayesinde çocukların sağlıklı besleneceğini umut etsek de maalesef okul çevresinde seyyar satıcılar, büfeler çocukların okul kantininde yasaklanan yiyeceklere ulaşmasını sağlamaktadır. Bu durumda öğretmenlerin ve ailenin çocuklarına vereceği sağlıklı beslenme konusundaki eğitim okulda yapılan kantin düzenlemesinin anlamlı olmasını sağlar.

Kantinlerde yasaklanan yiyecek ve içecekler

• Milli Eğitim Bakanlığı tarafından okul kantinlerine bazı yiyecek ve içeceklere yasak getirilmiştir. Bunlar;
• Gazlı içecekler (Kola, gazoz vb.)
• Enerji içecekleri,
• Aromalı ve kolalı içecekler,
• Aromalı doğal mineralli içecekler,aromalı içecek tozu,
• Sporcu içecekleri, meyve suyu konsantresi, yapay soda,
• Meyveli doğal mineralli içecek, meyveli içecek
• Çikolata türleri, gofretler
• Tüm şeker ve şekerleme türleri
• Kafein içeren ürünler
• Yaş pastalar, ekler
• Tatlandırıcı içeren yiyecek ve içecekler gibi.

İdeal kantinler nasıl olmalı

Kantinde aranan en önemli özellik bakanlığın verdiği düzenlemeleri yerine getirerek çocuklara hijyenli bir ortamda temiz ve güvenilir yiyeceklerin satışını yapmaktır.

Bir anne gözüyle ya da çocuğun beslenmesi konusunda titiz davranan ailelere kantinin nasıl olması gerektiğini sorarsanız “mutfağım gibi olsun” derlerdi. Sağlıklı ürünlerin uygun koşullarda saklanabileceği simit, tost gibi açık da satılan ürünlerin temiz koşullarda hazırlanması ve muhafaza edilmesi gerekir.

İdeal kantinlerde meyve ve sebzeler çocukların ilgisini çekebilecek şekilde hazırlanmış olmalı ve tazeliği muhafaza edilmelidir. Kantinlerin pano ve duvarlarında çocuklara sağlık beslenme alışkanlıkları kazandırabilecek afişler olmalı ve çocuklar sağlıklı gıdalara özendirilmelidir.

Sonuç

Kantinde satın alınan ambalajlı ürünlere dikkat etmelidir. Ambalajın temiz ve daha önceden açılmamış olmasına etiket bilgisinde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından üretim izninin bulunmasına ve son kullanım tarihin geçmemiş olmasına dikkat etmelidir. Ayrıca ambalajsız satılan tost, poğaça, simit gibi yiyeceklerin temiz  ve güvenilir bir şekilde olup olmadığına dikkat etmelidir. Bu konuda daha detaylı bilgi edinmek için gıda etiketi okuma başlıklı yazıyı okuyabilirsiniz.

Açıkta satılan besinler yeterince güvenilir değildir. Ayrıca açıkta bulunan besinler kısa sürede bozulacağı için sağlığımızı tehlikeye atabilir. Bu yüzden okul çevresinde açık satılan besinlerin satın alınmaması gerekir. Besin seçimi yaparken yiyeceklerimizin kapalı ve ambalajlı olmasına dikkat edelim. Açık ürün alırken güvendiğimiz yerlerden satın alalım.

Çocuklar, tuvalet ve umumi kullanıma açık çeşmelerde su içmemeli, evden getirdiği su matarasındaki suyu ya da kantinden aldığı açılmamış kapalı su şişesinden su tüketmelidir. Bol su tüketmesi için teşviklerde bulunun. Unutmayın ki, suyun enerji değeri yoktur ve vücudun en önemli ihtiyacıdır. Okulda dahi olsa çocuğun günde en az 8-10 su bardağı kadar su içmesini sağlayın. Metal çelik mataralar veya yaşı uygunsa cam şişeler kullanabilirsiniz.

Günümüzün büyük sorunlarından biri olan hazır gıdalar, fasfood yiyecekler, enerji değeri yüksek olan gıdalar çocuklarımız için oldukça cazip ve anne babalar için kolay ulaşılabilen bu yiyecekler sağlık açısından oldukça tehlikelidir. Gündemi meşgul eden diyabet(şeker hastalığı), boy kısalığı gibi rahatsızlıkların temel nedenlerinden biri yanlış beslenme alışkanlığıdır. Bu nedenler okul ve okul çevresinde çocuğunuzun fast food gıdalara yönelmesini engellemek için kendisi ile konuşun ve bu gıdaların ona zarar verebileceğinden bahsedin.

Son olarak çocuğunuzun beslenme durumunun yeterliliğini öğrenmek ve çocuğun yaşına göre sağlıklı beslenme ilkelerini öğrenmek için diyetisyen ile görüşmeniz yararınıza olacaktır.