Yüksek karbonhidrat ve kalori içeren bir sebze olan patates mutfakların vazgeçilmezi olan patates her türlü yemekte kullanabildiğimiz ve her yemeğe de yakışan bir sebzedir. Patatesin faydaları B grubu vitaminleri, C vitamini, potasyum, çinko, bakır, fosfor gibi elementleri, içermesinden, patatesin zararları ise karbonhidrat kaynağı olarak yüksek miktarda nişasta ve kalori içermesinden kaynaklanmaktadır. Besin değerleri yüksek olan patatesin içerinde bulunan karbonhidrat miktarının fazla olması korkutmamalı, çünkü patatesin içerisindeki karbonhidrat türü olan nişastanın insan vücudunda sindirimi sınırlıdır. Çok az bir miktarı sindirilebilir.
Bu yazımızda patatesin faydaları besin değerleri, kalori değerleriyle beraber patatesin zararları konusunda bilgi vereceğiz.
Konu İçeriği
Patates tüketmeli miyiz? (Yarar – Zarar Dengesi)
Besin değeri yüksek olan patatesi sağlıklı bir kişinin aşırıya kaçmadığı sürece tüketmesinde bir sıkıntı yoktur. Ancak şeker hastalığı ve insülin direnci olan bireylerde besin seçiminde glisemik indeks önemli olduğu için, glisemik indeksi yüksek olan patates (Glisemik indeksi:88) tüketiminde çok dikkat edilmelidir. Patatesin zararları glisemik indeksinin yüksek olmasından kaynaklanmaktadır.
Tüketilecek patates filizlenmiş, yeşillenmiş, zedelenmiş ya da kararmış olmamalıdır. Yeşillenen patateste solanin adı verilen toksik öğe oluşur. Yeşillenen patatesle kesinlikle tüketilmemelidir. Patatesler kuru, oda sıcaklığında ve karanlık bir yerde saklanmalıdır. Kesinlikle buzdolabında saklanmamalı. Çünkü, soğuk ortamda patatesteki şekerler aktive olur ve kararma oluşur. Ayrıca soyulan patates havayla uzun süre temas ederse kararma olur. Kararmış, yeşillenmiş, filizlenmiş bir patatesin faydaları ndan söz etmek mümkün değildir.
Patatesin besin değerleri
Sebze grubunda yer almasına rağmen içeriğindeki enerji miktarı ve karbonhidrat miktarının fazla olması nedeniyle değişim listelerinde ekmek ve ekmek yerine geçen besinlerin arasında yer alır. 1 küçük boy (90 gr) patates 70-75 kaloridir. Bu da bir ince dilim ekmekle (25 gr) aynı kaloridir.
100 gram patatesin besin içeriği (besin değeri)
- Enerji: 75 kkal
- Protein: 2,1 gr
- Yağ: 0,1 gr
- Karbonhidrat: 17,1 gr
- Posa: 0,5 gr
- Fosfor: 53 mg
- Potasyum: 407 mg
- Vitamin C:20 mg
- A vitamini: 13,8 IU
- Magnezyum: 22 mg
Patatesin faydaları nelerdir?
Patatesin faydalarını kısaca özetlemek gerekirse:
- Dayanıklı bir besindir, uygun koşullar altında uzun süre saklanabilir.
- İçeriğindeki posa miktarı ile barsak hastalıklarında önemli bir sebzedir. Özellikle ishal tedavisinde haşlanmış patates kullanılmaktadır.
- Patates vücuttan ödem atımını sağlar, fazla su tutulmasını önler.
- Zengin çözünebilir posa içeriği ile kan kolesterolünü azaltır ve kanın temizlenmesini sağlar.
- Ekmeğe göre kalorisi düşük olduğu için tokluğu sağlamak için porsiyon kontrolü yapılarak zayıflama ve kilo alma hastalarında kullanılabilir. (25 gr ekmek= 100 gr patates-kalori yönünden).
- Patatesin içerdiği posa ve içinde bulunan karbonhidrat olan sindirilemeyen nişasta ile barsak sağlığını koruyucu ve barsak kanserlerinde önleyicidir. Bu özelliği patatesin faydaları içerisinde önemli bir yere sahiptir.
- İçeriğindeki C vitamini ile kişilerin C vitamini ihtiyacının karşılanmasında da önemlidir.
Türk mutfağında patatesin yeri
Patates Türk mutfağında yaz kış fark etmeden tüketilmektedir. Garnitür, kızartma, haşlama, etli patates yemekleri, püre, çorba vb. her türlü patates yemeği yapılmaktadır. Ekonomik olması ve kısa sürede pişirebilmesi gibi nedenlerle patates mutfağımızda çok fazla tercih edilmektedir.
Patatesin zararları nelerdir?
- Patatesin kalori değerinin kısmen yüksek olması aşırı tüketimi ile beraber kilo alımına sebebiyet verebilmektedir. Birim kalori değeri çok yüksek olmasa dahi fazla miktarlarda tüketilmesi nedeniyle porsiyon kontrolünün sağlanması çok önemlidir. Porsiyon kontrolü sağlanmaması patatesin zararlı etkilerinin ortaya çıkmasını sağlamaktadır
- Genellikle kızartma şeklinde tüketilmesi patatesin yararları nın büyük ölçüde azalmasına sebep olmaktadır. Aşırı miktarda kızartama tüketilmesi ve kızartma yağının defalarca kullanılması obezite ile beraber uzun dönemde kanser hastalığına kadar giden geniş bir yelpazede zararlarını göstermektedir.
- Dayanıklılık süresinin uzun olmasına rağmen hatalı saklama koşullarında muhafaza edilmesi patatesin zararlarının gündeme gelmesine neden olmaktadır. Patatesten en iyi şekilde yararlanmak için uygun koşullarda saklanması çok önemlidir.
Sonuç
Türk mutfak kültürünün vazgeçilmez besinlerinden olan patates zengin besin içeriği ile sağlıklı beslenme düzeninde önemli bir besindir. İçerdiği posa, vitamin ve mineraller ile sağlığa katkı sağlamasının yanında aşırı tüketimi kilo alımına sebep olabilmektedir. Her besinde olduğu gibi porsiyon kontrolü patates için de sağlanmalı, patatesin faydaları ve zararları göz önüne alınarak tüketilmelidir. Kızartma yöntemi ile pişirilmesi sonucu yağ çekmesi ile beraber içerisindeki kalori miktarının artması ve sıcaklığın etkisi ile kansorojen maddelerin oluşması nedeniyle haşlama vea fırınlama işlemi uygulanarak tüketilmelidir.
