Beslenme alışkanlıklarını değiştirmek ve sağlıklı bir diyet yapmak, düşük kolesterol düzeylerini, yüksek tansiyonu ve aşırı kilo almayı önlemeye yardımcı olur. Diyet yaparken alınan besinlerin vücudun dengesini bozmayacak şekilde ayarlanmış olmasına dikkat edilmelidir. Tek yönlü beslenme, diyet düzeninden bir çok besinin elimine edildiği, belli gıdaların ağırlıkta olduğu ve bazı besin gruplarınca yetersiz beslenmeyi ifade etmektedir. Ağırlık verilen besine göre değişmekle bereber Tek yönlü beslenen kişilerde kalp krizinden inmeye kadar pek çok sorun uzun dönemde ortaya çıkabiliyor.
Örneğin yağ ağırlıklı beslenen kişilerin diyetlerindeki Doymuş yağ ve trans yağ oranı yüksek olması sebebiyle, kandaki kolesterol seviyelerini artabilir yada tuzlu besinlerin ağırlıklı oldu bir beslenme düzeninde yüksek sodyum kan basıncında yani tansiyonda artışa neden olabilir. Şimdi tek yönlü beslenmenin insan vücudu için olası zararlarından ve çeşitlerinden bahsedeceğiz.
Konu İçeriği
Tek Yönlü Beslenmenin Zararları
Herhangi bir diyet planı, ne kadar esnek olursa olsun, doğası gereği kısıtlayıcıdır. Besin gruplarını şiddetli şekilde kısıtladığınızda, hormonal dengesizlik yaşamanız kaçınılmazdır. Vücudunuzun bir bölgesini düzeltmeye çalışırken başka bir bölgesini bozabilirsiniz. Örneğin, sadece sebzeden oluşan ağır vegan diyetin ya da karbonhidratları almamayı içeren ketojenik diyetin bir çok yan etkisi vardır. Şimdi tek yönlü beslenmenin ağırlıkta olduğu popüler diyetleri inceleyelim.
Ketojenik diyet
Tek tip beslenme diyetlerinden biri de ketojenik diyettir. Bu düşük karbonhidratlı diyette yağ ve protein tüketimi maksimum seviyede tutulur. Ketojenik diyet yapanlar genellikle günde 50 gramdan az karbonhidrat tüketirler. İşlenmiş gıdaların tüketilmediği diyette protein ve yağ tüketerek tokluk hissi sağlanır. Bu diyetin tiroid sağlığı üzerindeki etkileri konusunda çelişkili bilgiler vardır ve bunların çoğu T3 üretimini etkilediği yönündedir. Hipotiroidizm sorunu yaşayan kadınların bu diyetten kaçınmaları gerekir.
Tipik bir düşük karbonhidratlı diyette günlük karbonhidrat alımını 60 ila 130 gram arasındayken, ketojenik bir diyette bu oran günlük 50 gramın altındadır. Bu tek tip beslenmede, tahıl, bakliyat, meyve, ekmek, şekerleme, makarna ve nişastalı sebzelerin çoğu diyetten çıkartılır veya sınırlanır. Bunların yerine ilave yağlar, et, kümes hayvanları, balık, yumurta, nişastalı olmayan sebzeler ve fındık gibi besinler eklenir. Bu şekilde beslenmeye başlayınca vücutta ani değişimler olur. Ancak, bu değişikliklerin hepsi olumlu olmayacaktır. Karbonhidratlar kısıtlandığında, vücut enerji harcamak için başka bir yol arar, bu da strese yol açar. Ayrıca baş ağrısı ve bulantı gibi yan etkiler oluşabilir. Karbonhidratların alınmaması, sıvı ve mineral kayıpları gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu yüzden protein ve yağ ağırlıklı tek yönlü beslenmeden mutlaka kaçınılmalıdır.
Çiğ vegan diyeti
Hemen hemen herkesin düzenli olarak çiğ meyve ve sebzeleri tüketmesi gerekir, ancak gerçek bir çiğ vegan diyetinde yediğiniz sadece bitkisel bazlı gıdaların hiçbirinin 104-118 derecenin üzerinde ısıtılmaması ve kesinlikle hiçbir şeyin pastörize edilmemesi gerekir. Rafine edilmiş veya böcek ilaçlarıyla işlenmiş hiçbir gıda çiğ vegan diyetine girmez. (Bknz: Vegan Diyeti – Vejeteryan) Veganizmin savunucuları yemek pişirmenin önemli enzimleri yok ettiğine ve besin değerini düşürdüğüne inanır.
Organik, lif bakımından zengin meyveler ve sebzelerle beslenmek kesinlikle çok sağlıklıdır. Bu tip beslenme sindirimi düzenler, kalp sağlığını iyileştirir, kolesterolü ve iltihabı azaltır. Antioksidanların akışı cildinizi temizleyebilir ve bazı araştırmalara göre kanserin önlenmesine katkıda bulunur. Fakat bu tek yönlü beslenmede aşırıya kaçıldığında, özellikle hormonsal bazı sorunlar ortaya çıkabilir. Ayrıca bağırsak mikrobiyomu olanlar, mide rahatsızlığı olanlar besinleri sürekli çiğ olarak tüketmezler. Sürekli çiğ gıdalar tüketmek sağlıklı insanlarda dahi sindirim sorunları, ruhsal bozukluklar, aşırı kilo verme, kansızlık, mikro besin yetersizlikleri gibi semptomlarla neden olabilir.
Tek Yönlü Beslenme de Dikkat Edilmesi Gerekenler
Daha çok kilo vermek için uygulanan tek yönlü beslenme diyetleri, vücut ağırlığına odaklanırken hormonal dengeyi göz ardı ederler. Hormonlar sadece alınan besinlerden değil, ruhsal durumdan ve fiziksel değişimlerden de etkilenirler. Kadınların adet dönemleri, hormonal değişimin en yoğun olduğu zamanlardan biridir. Vücudun ihtiyaç duyduğu şey, her anı destekleyen yiyecekleri yemektir. Vücudunuz her gün aynı değildir ve diyetiniz de aynı olamaz.
Hormon dengesini sağlamak ve metabolizmayı düzenlemek için belirli yiyecekleri haftanın belirli günlerine yaymak gereklidir. Örneğin regl dönemleri gibi kritik zamanlarda alınabilecek kaliteli besinler, aşırı östrojen seviyelerini ortadan kaldırmaya yardımcı olur. Kanamanın kalitesini artırır, doğurganlığı, cinsel dürtüyü, enerji ve ruh halini geliştirir.
En Yaygın Yan Etkiler
Tek tip beslenmenin temelinde kısa sürede hızlı bir şekilde kilo vermek yada abartılı bir sağlıklı beslenme takıntısı sonucu pskikoz gelişimi vardır. Metabolizma bu yeni sürece alışana kadar stresli, yorgun ve uyuşuk hissedilebilirsiniz. Tek yönlü beslenme ve tek besin diyeti yeme bozukluklarına, yüksek tansiyona ve kalp problemlerine yol açabilir. (Ayrıca Bknz: Tek Besin Diyeti)
Çiğ vegan, ketojenik, akdeniz, ya da farklı tek tip beslenme diyetleri mutlaka bir uzman kontrolünde yapılmalıdır. Burada önemli olan nokta, besinleri tüketirken aşırıya kaçmamaktır. Vücudun dengesini koruyarak, ihtiyaç duyduğu gıdaları almasını sağlamaktır. Bu diyetleri uygularken aynı şeyi her gün yemek yerine günlere bölmek, vücudun hormonal dengesini de bozmaz. Tek yönlü beslenme planı, aşırıya kaçıldığında istenen fizyolojik değişimleri sağlamaz, aksine ciddi sağlık sorunlarına neden olur.
Çocuklarda epilepsi tedavisinde kullanılan ketojenik diyetler bile nadiren ciddi komplikasyonlara neden olmaktadır. Ancak her şeye rağmen tek yönlü beslenme konusunda ısrar ediyorsanız beslenme planınızın içerisinde yeterli demir, magnezyum, çinko, D vitamini ve B vitaminlerini içermesi gerektiğini unutmayınız. Yeterli ve dengeli besin tüketerek sağlıklı beslenmek her zaman en sağlıklı olanıdır.
Bu konuda daha detaylı bilgi almak için lütfen aşağıdaki yorum bölümüne aklınıza takılanları yazınız!
Yorum yaptıktan sonra dilerseniz Beslenme Rehberim editörleri tarafından derlenmiş Prebiyotikler ile Sindirim Sisteminize Hükmedin! başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
