Yo yo sendromu, yapılan bilinçsiz diyetler sonrasında kaybedilen kiloların tekrar alınması sonucunda vücudun verdiği bir tepkidir. Uzun vadeli olmayan ve kısa sürede çok fazla kilo vermeyi vaat eden popüler diyetler vücut için son derece zararlıdır. Kilo verememe döngüsünün vücutta istenmeyen fizyolojik değişikliklere, yağ oranı artışına, kalıcı DNA değişikliklerine ve daha fazla kilo verme çabası yüzünden bunalımlı ruh hallerine neden olabileceği biliniyor.
Şimdi bu yo-yo sendromuna daha yakından bakalım.
Yo Yo Sendromunun Belirtileri
Yo yo sendromundan muzdarip kişilerin genel özellikleri şöyledir;
- Sürekli vücut ağırlıklarıyla meşgul olurlar.
- Ne yediklerine dikkat etmek bu kişilerde bir takıntı haline gelir.
- Kendilerini şişman hissetme eğilimindedirler.
- Diyetlerini sık sık değiştirirler ve sürekli yeni bir diyet programını takip etmeye başlarlar.
- Kilo verdiklerinde bile başarısızlık duygusu hissederler.
Yoyo sendromu yaşayanlar diyet yaparken hedefledikleri ağırlığa yakınsalar diyetlerini esnetebilir ve kendilerini rahatlatabilirler. Çok fazla baskı içinde kalmak, verilen kiloların tekrar alınmasını kolaylaştırabilir.
Yo Yo Sendromunun Diyete Etkileri
Bu sendromun genel etkileri şu şekildedir:
İştah artabilir ve zamanla daha fazla kilo alınır
Tokluk hissi veren leptin hormonu, yağ yakımı nedeniyle diyet sırasında azalır. Normalde depolanan yağlar, leptin hormonunu kan dolaşımına bırakır. Böylece vücut enerji depolarının dolu olduğunu bilir ve daha az yemeye başlar. Fakat yağ kaybedince leptin azalır ve iştah artabilir. Bunun nedeni vücutta tükenen enerji depolarının tekrar doldurulmasını teşvik etmek içindir. Ayrıca diyet sırasında kas kütlesinde bir azalma olduğu için vücut enerjiden tasarruf etmeye başlar.
Yoyo sendromu yaşayan kişilerin yaklaşık %95’i verdikleri kiloları 1 yıl içinde tekrar alırlar. Çoğu obez kişi düşük kalorili diyetlere devam eder. Hızlı kilo verilmesi sonunda vücutta su kaybı oluşabilir, bazı kaslar kırılgan ve hassas olabilir. Diyette yo yo etkisi, depresyona, özgüvenin azalmasına ve kişinin kendini aldatılmış gibi hissetmesine neden olabilir. Ayrıca stres, yalnızlık ya da korku gibi duygularla başa çıkmak için kişilerde daha çok yeme isteği oluşabilir. Bu da vücuttaki yağ oranının artmasına yol açabilir.
Kas kaybına yol açabilir
Sağlıksız kilo verme diyetleri sırasında vücut, yağın yanı sıra kas kütlesini de kaybeder. Kilo verdikten sonra yağlar kaslardan daha kolay kazanılabildiği için zaman içinde kas kaybı oluşabilir. Diyet yaparken kas miktarında görülen azalma kişilerin yorgun hissetmesine neden olabilir. Bu etkiler, kuvvet antrenmanı gibi egzersizlerle azaltılabilir . Egzersiz yaparak, bedenin başka bölgeleri zayıflarken kaslar büyüyebilir.
Kilo verme sürecinde, vücudun protein ihtiyacı da çoğalır. Yeterli protein kaynakları tüketmek kas kaybını azaltmaya yardımcı olabilir.
Karaciğer yağlanması artabilir
Karaciğer yağlanması, vücudun karaciğer hücrelerinde fazla yağ depolanmasıdır. Obezite, karaciğer yağlanması için bir risk faktörüdür ve kilo almak bu riski artırır. Karaciğer yağlanması karaciğerin yağ ve şekeri metabolize etmesi nedeniyle tip 2 diyabet riskini artıran bir durumdur. Sürekli kilo alıp veren kişilerde karaciğer yetmezliği gelişme ihtimali sağlıklı bireylere göre daha yüksektir.
Diyabet riskini artırabilir
Diyette yo yo etkisi, tip 2 diyabete neden olabilir. Yapılan çalışmalarda 28 günlük diyetten sonra kilo alan kişilerde genelde göbekte yağ oluşumu gözlemlenmiştir. Göbekte biriken yağlar, kol, bacak veya kalça gibi bölgelerde biriken yağlara oranla diyabet ile diğer kronik hastalıklara yakalanma riskini artırırlar. İnsülin seviyelerinin artması diyabetin erken belirtisi olabilir.
Kalp hastalıkları artabilir
Yo yo sendromunun, kalbi besleyen arterlerin daralması sonucu oluşan koroner arter hastalığı ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Diyet sonrası kilo almak dışında genel olaral çok fazla kilolu olmak da kalp hastalığı riskini artırır.
Yaklaşık 9 bin kişi üzerinde yapılan bir çalışmaya göre, kalp hastalığı riskindeki artış, ağırlıktaki salınımın büyüklüğüne bağlıdır. Yo yo diyeti sırasında kaybedilen ve yeniden kazanılan kiloların artması riski daha da çoğaltır. Kilo verip alma döngüsündeki dengesizlikler kalp hastalığı nedeniyle oluşan ölüm riskini iki katına çıkarmaktadır.
Hipertansiyona neden olabilir
Diyet sonrası kilo almak kan basıncının artmasına neden olabilir. Tansiyonun artması, verilen kiloların sağlıklı etkisini de yok eder.
Depresyon riskini artırır
Yo-yo sendromu, düzensiz kilo alıp verme sonucunda oluşur. Kilo vermek için koyulan sıkı kurallar, fazladan strese yol açabilir. Yaşamlarından ve sağlıklarından memnun olmayan kişiler, vücutları hakkında sürekli bir özeleştiri yaparlar. Kendilerini yetersiz hissederler ve kolayca kontrolden çıkabilirler. Tüm bunlar depresyonu tetikleyebilir ve negatif kişilik özellikleri sergilenmesine yol açabilir.
Diyette yo yo etkisi, yenilmiş, umutsuz veya suçlu hissetmeye neden olur. Uzun vadede çok fazla kilo vermeyi amaçlayanlar bu hedeflerine ulaşamamış olabilirler. Hatta kilo vermekten ziyade kilo almış da olabilirler. Fakat bu durum yeni bir diyete başlamayı ve yeni hedefler, yeni başarısızlıklar zincirini oluşturmayı değil, bilinçli bir şekilde hareket etmeyi gerektirir. Bu nedenle sağlığın korunması için yo yo sendromu yaşayanlar, bir diyetisyene ve psikoloğa görünebilirler.
