Yumurtanın zararları ancak özel durum veya hastalık olması durumunda ortaya çıkmaktadır. İçindeki kolesterol ve yüksek protein miktarı sağlıklı bireylerde önemli sağlık sorularına yol açabilecek düzeyde değildir. Ancak bazı durumlarda tüketimin sınırlanması gerekebilir. Sağlıklı beslenme programlarının vazgeçilmezi olan yumurtanın zararları ve faydaları birlikte değerlendirmeli ardından tüketim planı oluşturulmalıdır.
Konu İçeriği
Tüketildiğinde Yan Etkilere Neden Olan Bazı Özel Durumlar
Yumurta üretiminden tüketimine kadar zararlı bakteriler açısından riskli bir gıdadır. Eğer gerekli hijyen kurallarına dikkat edilmez, uygun koşullarda saklanmaz ve çiğ olarak tüketilirse bu zararlı bakterilerin vücuda alınması sonucu besin zehirlenmelerine neden olabilir.
Yumurtaya karşı alerjik reaksiyon gösteren bireylerin yumurta tüketmesi sakıncalıdır. Bunun yanında bazı kişilerde günde 3-4 yumurtadan fazla tüketilmesi durumunda alerjisi olmasa dahi kaşıntı ve deri üzerinde tahrişlere neden olabilir ve yumurtanın zararları nın görülmesine sebep olabilir.
Özetle doğru besin gruplarıyla , uygun miktarlarda tüketildiğinde, satın alma, depolama ve pişirme aşamalarında uygun adımlar izlendiğinde ve alerji ya da kalp damar hastalıkları durumunda tüketimi doğru oranlarda azaltıldığında olumsuz yan etkilerinden rahatlıkla korunabileceğimiz bir besindir.
Yumurtanın faydaları konusunda sağlık üzerine olumlu etkilerinden uzunca söz edilmiştir
Kısıtlanması gereken durumlar
Yumurta yüksek kolesterol içeren besinlerden biri olması nedeniyle yıllarca tüketimi tartışılmıştır. Ancak yapılan son araştırmalar bu konuya açıklık getirmektedir. Şöyle ki ;
Kolesterol, hücre duvarının bütünlüğünün sağlanması, D vitamini sentezi, çeșitli hormonların ve sindirim salgılarının olușumu ve safra asitlerinin sentezi için gereklidir. Vücudumuzda iki farklı kolesterol türü vardır; bunlardan biri kötü huylu kolesterol (LDL) , diğeri ise iyi huylu kolesterol ( HDL) ‘dir. Kötü huylu kolesterol damar içinde yağ birikimine neden olarak kalp krizi, damar tıkanıklığı gibi sorunlara yol açar. Doymuş yağların (etlerde, süt ve ürünlerinde, tereyağında bulunur.) ve transyağların (margarin ve margarin ile hazırlanmış besinlerde bulunur.) gerekenden fazla tüketilmesi vücutta kötü huylu kolesterolü arttırır. İyi huylu kolesterol ise damar sağlığı için önemlidir; doymamış yağlar(bitkisel yağlar) , Omega-3 ve egzersiz vücuttaki iyi huylu kolesterolü arttırarak kalp ve damar sağlığını korur.
Yumurta bileşiminde bulunan kolesterolün büyük bir kısmı iyi huylu kolesteroldür. Aynı zamanda yumurta daha çok doymamış yağları içerirken, doymuş yağları düşük oranda bulundurur. Bu nedenler içeriğindeki kolesterol nedeniyle doğrudan yumurtanın zararlarından bahsetmek doğru değildir.
Sonuç olarak kalp-damar hastalarında , yüksek kan kolesterol düzeylerine ve diğer kan yağlarına(trigliserid, LDL gibi) sahip kişilerde ve diyabet hastalarında ( şeker hastaları ) yumurta tüketimi tamamen bırakılmamalı, ancak haftada 2 tane ile sınırlandırılmalıdır.
Yumurta Alerjisi
Yumurtanın zararları konusunun en çok gündeme geldiği ve kısıtlanması gereken en önemli durumlardan bir tanesi yumurta alerjisidir. Yumurta alerjisi, genellikle yaşamın ilk yıllarında diyete yumurtanın eklenmesi ile ortaya çıkar. Özellikle çocuklarda yumurtanın beyazı, sarısına göre daha alerjeniktir. Bu nedenle bebeklerde 1 yaşına kadar yumurta beyazı verilmemeli , 1 yaşından sonra başlandığında ise yavaş yavaş arttırılmalıdır. Her hangi bir alerji belirtisi durumunda (deri döküntüleri, kurdeşen,kusma, sindirim sistemi problemleri gibi) yumurtaya en az 6 ay ara verilmelidir. Yetişkinler ise genellikle iyi pişmiş yumurtayı tölere edebilir. Yumurtaya karşı alerji geliştiren bireylerde yumurta ve yumurtalı besinler diyetten tamamen çıkarılır. Bu noktada yapılması önerilen en iyi davranış değişikliği etiket okuma alışkanlığı kazanmaktır. Şöyle ki etiketinde yumurta ve yumurta bileşenlerini (albumin,globulin,ovomukoid,lesitin gibi) içeren hazır gıdalar diyetten çıkarılmalıdır.
Safra kesesi ve pankreas hastalıkları ile ilgili yapılan son çalışmalara göre yumurtanın diyetten çıkarılmasına gerek yoktur ancak tüketimi sonrasında şikayetlerde artma meydana geliyorsa dikkatli tüketilmeli ya da sınırlandırılmalıdır. Fazla tüketilmesi kişiye zarar verebilir, sağlığı olumsuz yönde etkileyebilir.
Çiğ yumurtanın zararları ve faydaları
Eski dönemlerden bu yana çiğ yumurtanın ses tellerine iyi geldiği ve hatta proteinin direk alınmasının daha yararlı olacağı ile ilgili inanışlar vardır. Ancak çiğ yumurta tüketiminin herhangi bir faydası olmamakla birlikte oldukça riskli olması nedeniyle tüketimi kesinlikle önerilmez. Yumurtanın çiğ olarak tüketilmesinde ki birincil risk içerdiği zararlı bakterilerin ( özellikle Salmonella) vücuda alınması ve enfeksiyona yol açmasıdır. Bu bakteri özellikle mayonez gibi yumurtanın çiğ olarak kullanıldığı besinlerden insanlara geçmektedir. Salmonella enfeksiyonu ölümle sonuçlanabilecek çok ciddi boyutlara ulaşabilir. Bu nedenle çiğ yumurtanın zararları yararından daha fazla olacağından tüketimi tamamen bırakılmalıdır. Çiğ yumurta sağlıklı beslenme düzeninde olması gereken bir besin değildir.
Çiğ yumurtanın zararları ndan biriside yumurta beyazında bulunan avidin adlı proteinin , sarıda bulunan ve B grubu vitaminlerinden olan Biyotin(B7 vitamini)’i bağlayarak vücutta kullanılmasını engellemesidir. Biyotin saç ve cilt sağlığı için gerekli bir vitamindir. Yumurtanın pişirilmesi ile avidin adlı proteinin yapısı bozulur ve biyotini bağlayamaz böylece biyotin gerekli vücut fonksiyonlarını yerine getirebilir.
Kalp-damar hastalığı olan, kan kolesterol düzeyleri ve diğer kan yağları yüksek seyreden bireylerde haftada 2 adet yumurta, üst üste 2 gün olmamak üzere tüketilebilir. Yumurtayı tamamen diyetten çıkarmak yukarda saydığım tüm faydalarından mahrum kalmak demektir bu nedenle sınırlandırılmalı ; ancak tamamen çıkarılmamalıdır. Sağlıklı bireylerin ise günde 1 adet yumurta tüketmelidir. Unutmayınız ki yumurtanın zararları ancak aşırı tüketiminde veya özel durumlarda görülmektedir.
