Fazla Protein Alımı ve Zararları

Fazla protein alımı genellikle, protein ağırlıklı diyet programı uygulayanlar da  ve beslenme alışkanlıklarında hayvansal gıdaların ön plana çıktığı kişilerde görülür. Bu yazımızda aşırı protein alımının zararlarından kısaca bahsedeceğiz.

Neden protein almalıyız ?

Protein kelimesinin Latince karşılığı “Yaşayan varlıklar için elzem azotlu öğe” dir. Proteinler, çok sayıda ve çeşitteki aminoasitlerin bir araya gelmesiyle oluşan büyük moleküllerdir. İnsanlar proteini, bitki ve hayvan dokularını yiyerek alırVücudumuzda görev alan enzimlerin yapısı proteindir. Ayrıca hücrelerimizin büyük bir kısmı proteinlerden yapılmıştır ve bu hücreler kendilerini yenilemektedir. Sürekli olan bu olaylar sonucu vücudumuzdan sürekli olarak bir miktar proteinde dışarı atılır. Buna bağlı olarak vücudumuzun enerji deposu anlamında bir protein deposu yoktur. Ancak az miktarda yedek protein vücutta saklanabilir. Bunun sebebi de kısa süreli yetersizlikleri giderebilmektir.

Vücudumuz; karbonhidrat ve yağdan, protein elde edemez. Dışarıdan protein alınması zorunludur. Aksi bir durumda yıkılan hücreler yenilenemez.

Protein gereksiniminin arttığı durumlar

Vücutda doku yıkımının olduğu ve protein kaybının arttığı durumlarda gereksinim artmaktadır. Gereksinimdeki artışın görüldüğü durumlar :

• Gebelik ve emziklilik döneminde bireyin daha çok protein alması gerekir.
• Hastalıklar esnasında vücuttan protein atımı artabilir. Özellikle yanıklardan, ameliyatlardan ve çeşitli enfeksiyon hastalıklarından sonra protein alımı bir miktar arttırılmalıdır.
• Büyümesi geri kalmış çocukların protein ihtiyacı daha çoktur.
• Profesyonel spor yapan bireylerde protein gereksinimi kısmen artar.

Protein gereksinimi neye göre göre belirlenir

Gereksinim yukarıda saydığımız özel durumların haricinde kişinin;

• Cinsiyetine
• Yaşına
• Ağırlığına
• Fizyolojik durumuna göre değişmektedir.

Gereksiniminin belirlenmesinde bir ölçüt olmasa da kişinin sosyo-ekonomik durumu aldığı protein miktarıyla büyük oranda ilişkilidir.

 Fazla protein alımının zararları   

Fazla Protein alımı sürekli hale gelmişse bu durumdoku ve organlar da bir takım bozukluklara ve hasarlara yol açabilmektedir. Bitkisel kaynaklı besinlerin protein miktarları hayvansal kaynaklı besinlere göre daha düşük seviyededir. Aynı zamanda bitkisel kaynaklı gıdalardaki protein vücut tarafından tam verim ile kullanılamaz. Bu sebeple bitkisel kaynaklı proteinlerin tüketimi ile aşağıda bahsedeceğimiz durumlara çok fazla rastlanmaz (Tabi tabaklarca kurubaklagil, soya gibi ürünler tüketilmezse). Ancak tam verimle kullanılması ve protein düzeylerinin yüksek olması sebebiyle  hayvansal kaynakların aşırı tüketimi aşağıdaki sorunlara yol açabilmektedir.

♦ Fazla alınan protein, vücutta depolanamadığı için yağa dönüşerek depolanır. 1 gram protein yaklaşık 4 kalori olup karbonhidratlar ile eşdeğerdir.

♦ Gereksinmenin iki katından çok protein alınırsa idrarla kalsiyum atımı artar, böbreklerde taş olumu riski artar.

♦ Proteinlerin yıkım ürünleri, böbrekler ve idrar yoluyla atılmaktadır. Bu yüzden böbreklerin üre yapma ve atma yükü artırılır.

♦ Eklemlerde gut hastalığına neden olabilir.

♦ Hayvansal kaynaklı proteinlerin fazla alımı, içerisindeki doymuş yağ ve kolesterol içeriği sebebi ile kardiyovasküler (kalp ve damar) hastalıklarına yol açabilir.

Sonuç

Bir bireyin günlük alması gereken kalorinin %55 i karbonhidrattan, % 15-20 sini proteinden geri kalanını yağlar oluşturmalıdır. Bir besin grubuna dayalı beslenmeden kesinlikle kaçınılmalıdır. Özellikle vücut geliştiren bireyler proteine dayalı beslenmektedir. Kas gelişimi için proteine ihtiyaç vardır. Ancak proteinin fazla alımı protein tozu veya haplardan karşılanmamalıdır. Bunların sonucunda oluşan kaslar yalancı kas hükmündedir. Ve ileri ki yıllarda ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirebilir. Bu yüzden kas yapmak isteyenler, bir uzmandan yardım alarak protein ihtiyaçlarını karşılamalıdırlar. Aksi taktirde sağlık sorunları ortaya çıkacak saçlar dökülüp, tırnaklar kırılacak ve bunlar yerini daha ciddi sorunlara bırakacaktır. Özellikle böbrek hastaları aşırı protein alımından kaçınmalıdır.

Sağlıklı bir beslenme programı uygulamak ve almanız gereken protein miktarına uygun bir diyet listesi almak için size en yakın diyetisyene başvurabilirsiniz. Sadece kilolu veya hasta bireylerin değil normal bireylerin de,  sağlıklarını korumak amacıyla bir diyetisyen eşilğinde beslenme programları uygulayabileceğini unutmamalısınız.